سنگ در سیستم ادراری، به علت فوق اشباع شدن اجزاء تشکیل دهنده سنگ یا کریستال ها ایجاد می شود. کریستال ها در حقیقت مثل دانه های شکر می مانند که با جمع شدن و چسبیدن به یکدیگر، باعث تشکیل هسته سنگ ( در اندازه های چند میلی متری تا چند سانتی متری) در کلیه ها و حالب و مثانه می شوند.
انواع سنگ های سیستم ادراری
نوع سنگ هایی که در سیستم ادراری تشکیل می شود عبارتند از:
- سنگ های اگزالات کلسیم که 70 درصد سنگ های کلیه را تشکیل می دهند.
- سنگ های فسفات کلسیم
- سنگ های اسیداوریکی
- سنگ های استراویتی
- سنگ های سیستینی
از نظر ظاهری شکل و اندازه سنگ ها کاملاً متفاوت می باشند. شکل سنگ ها به صورت گرد، دایره، بیضی شکل، شکل شاخ گوزنی و سنگ های خاردار و همچنین سنگ هایی با دیواره صاف هستند.
احتمال دفع خود به خودی سنگ های سیستم ادراری چقدر است؟
درصد دفع خود به خودی سنگ از کلیه، با اندازه سنگ در ارتباط می باشد. 95 درصد سنگ های زیر 4 میلی متر خود به خود با مصرف مایعات فراوان و حرکت های ورزشی دفع می شوند و نیاز به درمان ندارند. اگر اندازه سنگ بین 4 الی 6 میلی متر باشد 50-60 درصد احتمال دفع سنگ وجود دارد.
با افزایش اندازه سنگ، شانس دفع خود به خودی سنگ پایین می آید. به عنوان مثال احتمال دفع سنگ های بالای 6 میلی متر و زیر یک سانت، فقط 5 الی 10 درصد و شانس دفع سنگ های بالای یک سانت، صفر است و باید بسته به شرایط، جهت دفع آنها از سنگ شکنی بیرون اندامی و یا درون اندامی کمک گرفت.
سنگ های بزرگ کلیه چه خطری دارند؟
هر چه اندازه سنگ کلیه بزرگتر باشد احتمال انسداد و خفه کردن کلیه بیشتر می شود. به عنوان مثال به سنگ های شاخ گوزنی که به شکل شاخ گوزن و شاخه شاخه کل کلیه را پر می کنند، قاتل خاموش کلیه ها اطلاق می شود.
چرا که بی صدا عملکرد کلیه ها را آرام آرام از کار می اندازند و چه بسا شخص زمانی متوجه حضور این سنگ ها می شود که کلیه های خود را از دست داده است و لذا اهمیت چکاب سالیانه با سونوگرافی و سی تی اسکن در اینجا مشخص می گردد.
درمان سنگ کلیه
علائم سنگ کلیه چپ در زنان با مردان متفاوت است. درمان سنگ کلیه بر اساس محل قرار گرفتن آن و اندازه سنگ کلیه فرق می کند. امروزه با پیشرفت در تکنولوژی، 95 درصد سنگ های سیستم ادراری به روش های سنگ شکنی بیرون اندامی و درون اندامی و اغلب سرپایی و بدون بستری در بیمارستان درمان می شوند که به تک تک آنها در اینجا اشاره می شود.
سنگ شکنی بیرون اندامی:
این روش خط اول درمان سنگ های کلیه و حالب فوقانی (که اندازه آنها بالای 6 میلی متر و زیر 5/1 سانت است)، می باشد. در این روش که به صورت سرپایی انجام می شود، بیمار در زیر دستگاه سنگ شکنی به مدت یک ربع تا 20 دقیقه می خوابد و با تاباندن امواج سنگ شکنی بر روی سنگ، اقدام به خرد کردن و سنگ شکنی می شود.
در افراد چاق و کسانی که سنگ بزرگ در حالب فوقانی یا کالیس تحتانی دارند، درصد موفقیت سنگ شکنی پایین می باشد و باید از روش های دیگر استفاده کرد. قبل از سنگ شکنی حتما باید داروهای رقیق کننده خون از قبیل آسپرین و پلاویکس قطع شود. همچنین سنگ شکنی بیرون اندامی در خانم های حامله یا آنوریسم عروقی ممنوع می باشد.
روش TUL:
این تکنیک بهترین درمان سنگ های لوله حالب است که کلیه را به مثانه وصل می کند. گیر افتادن سنگ در لوله حالب و انسداد آن به منزله خفه کردن کلیه ها می باشد و از موارد اورژانس اورولوژی می باشد. اگر در عرض 3 الی 4 هفته سنگ حالب درمان نشود، باعث تورم و خفه شدن کلیه ها و از بین رفتن عملکرد کلیه ها می شود.
درمان طلائی سنگ هایی که در لوله حالب گیر می کنند، سنگ شکنی درون اندامی به روش آندوسکوپی یا همان TUL می باشد. در این روش که با بی حسی کمری به صورت سرپایی انجام می شود، با عبور دوربین های باریکی به نام یورتروسکوپ از مجرا، وارد مثانه و لوله حالب می شویم و با مشخص کردن سنگ و با استفاده از دستگاه سنگ شکنی و گذاشتن مستقیم پروب سنگ شکنی روی سنگ، آن را کاملاً خرد کرده و خارج می کنیم.
روش PCNL یا خارج کردن سنگ از کلیه ها از طریق تونل پوستی:
امروزه روش PCNL، درمان طلائی سنگ های شاخ گوزنی و سنگ های بزرگ کلیه و یا سنگ هایی که به سنگ شکنی بیرون اندامی جواب نداده اند، می باشد. در این روش که با بی حسی نخاعی و بیهوشی عمومی انجام می شود، با استفاده از دستگاه عکس برداری، محل سنگ در کلیه مشخص و با عبور سوزن از پوست به کلیه، مسیر را کاملاً گشاد می کنیم.
سپس با ایجاد تونل پوستی و استفاده از دوربین مخصوص، نفروسکوپ وارد کلیه شده و محل سنگ را مشخص و با استفاده از پروب سنگ شکنی سنگ را کاملاً خرد و تکه تکه کرده و با پنس خارج می نمائیم و در پایان عمل به جای شکاف یک وجبی پهلو، تنها یک بخیه به محل زده می شود. حسن این عمل با جلوگیری از شکاف پوستی، درد کمتر، زمان کمتر بستری شدن در بیمارستان و زمان سریع برگشت بیمار به کار و فعالیت های روزمره زندگی می باشد.
توصیه هایی برای جلوگیری از ابتلا به سنگ کلیه
اگر می خواهید به سنگ در سیستم ادراری مبتلا نشوید:
- هر 2 ساعت یک لیوان آب مصرف نمایید.
- رنگ ادرار همیشه روشن و به رنگ آب باشد.
- از مصرف بی رویه نمک اجتناب نمایید.
- از رژیم های غذایی فست فود و پر پروتئین و چربی دار کمتر استفاده نمایید.
- از افزایش وزن و چاقی مفرط جلوگیری نمائید.
- فعالیت های ورزشی منظم داشته باشید.
- اگر مبتلا به سنگ سازی متعدد و فعال هستید، با مراجعه به دکتر از داروهای پیش گیری کننده از سنگ کلیه مداوم استفاده نمائید.
- با انجام چکاب منظم و سونوگرافی، هر 6 ماه از وضع سلامتی کلیه ها مطمئن شوید.
دکتر حسین کرمی متخصص جراحی کلیه، مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص درمان آندوسکوپی و لاپاراسکوپی
مرضیه
سه شنبه ۹ اسفند ۱( 1 سال پیش)
تعداد بازدید: 120
مشاهده پرسش
