رنگ اسپرم سالم شیری است و غلظت آن ژله ای و مشابه تخم مرغ خام است. تغییرات اندک در رنگ، بافت، و حتی بوی اسپرم طبیعی بوده و نباید موجب نگرانی شود. در برخی موارد، تغییرات در رنگ اسپرم می تواند نشانه ای از یک مشکل مهم باشد. از جمله دلایل چنین وضعیتی ممکن است وجود خون یا عفونت در اسپرم باشد، که هر دو مورد نیاز به بررسی های پزشکی دارند.
انواع رنگ اسپرم
شناخت دلیل هر رنگ اسپرم بسیار مهم است، این رنگ در سلامت شما تأثیرگذار است.
اسپرم شفاف، سفید و خاکستری
اسپرم شفاف، سفید، یا خاکستری نشانه سلامت آن است. عموماً اسپرم با این رنگ ها به دلیل تعداد زیاد اسپرم، بافتی غلیظ دارد. البته، برخی مردان با وجود داشتن بافت مایع، اما رنگ اسپرم طبیعی دارند، این نوع اسپرم را آبکی می گویند که نشانه باروری مرد بوده اما جذب ناکافی روی را نیز نشان می دهد.
اسپرم سفید مایل به زرد
این رنگ اسپرم معمولاً در اثر عوامل مرتبط با سن و سال است. چنین شرایطی تا زمانی که هنگام انزال یا رابطه جنسی احساس درد نداشته باشید، تقریباً طبیعی است. علاوه بر این، عوامل دیگری نیز وجود دارند که منجر به چنین رنگی در اسپرم می شوند، که یکی از آن ها خوردن غذاهای حاوی مقادیر بالای گوگرد مانند پیاز، بروکلی، و موز است.
رنگ اسپرم زرد
اسپرم زردرنگ لزوماً نشانه اختلال در سلامت فرد نیست. این حالت می تواند به دلیل اختلاط مایع اسپرم با ادرار در مجرای ادراری باشد. عبور اسپرم از مجرای ادراری می تواند باعث آغشته شدن آن به باقیمانده ادرار شده و رنگ آن را زرد کند. چنین حالتی زمانی رایج تر است که مدت کوتاهی پس از دفع ادرار، انزال داشته باشید.
البته باید توجه داشت که احتمالات و دلایل دیگری نیز می توانند باعث زردرنگ شدن اسپرم شوند از جمله:
⛔ بیماری زردی
این بیماری هنگامی بروز می کند که میزان بیلی روبین در بدن شما افزایش چشمگیری داشته باشد. بیلی روبین رنگدانه زرد رنگی است که در اثر تجزیه گلبول های قرمز خون به صورت طبیعی ایجاد می شود.
⛔ لوکوسیتواسپرمی
این حالت زمانی رخ می دهد که گلبول های سفید بسیاری (لوکوسیت) در اسپرم فرد موجود باشد و منجر به تغییر رنگ اسپرم به زرد می شود. لوکوسیتواسپرمی می تواند در اثر عفونت پروستات، بیماری های خودایمنی، یا بیماری های مقاربتی (STDs) ایجاد شود.
⛔ عفونت پروستات
با ورود باکتری ها از مجرای ادراری به غده پروستات، عفونت ایجاد می شود، این حالت موجب تغییررنگ اسپرم و زردشدن آن می شود.
اسپرم سبزرنگ
اسپرم سبزرنگ نیز می تواند نشانه عفونت باشد، عفونت در ناحیه مثانه یا در اثر بیماری های مقاربتی (STD). عوامل این عارضه مشابه دلایل زردی اسپرم هستند. البته، همچنان بایستی در خصوص احتمال آلودگی به بیماری های مقاربتی از شریک جنسی خود هوشیار باشید.
توصیه می شود که برای آگاهی از دلیل سبزرنگ بودن اسپرم خود، با پزشک مشورت کنید.
اسپرم قرمز، قهوه ای
رنگ قرمز معمولاً نشانه خون تازه است. رنگ قهوه ای نیز نشانه وجود خون کهنه است، در معرض اکسیژن بودن موجب تغییر رنگ خون می شود.
اسپرم قرمز یا قهوه ای ممکن است به یکی از دلایل زیر باشد:
⛔ بیوپسی یا جراحی پروستات
که با نمونه برداری از بافت غده پروستات انجام می شود. این عمل شامل برش بافت است که می تواند موجب ورود خون به مجرای ادراری یا مجرای انزالی شود. خون ممکن است نشت کرده و باعث قرمز یا قهوه ای شدن اسپرم شود.
⛔ خودارضایی غیرطبیعی
در برخی موارد، مردان دچار انزال در این حالت دارای اسپرم خونی هستند. این شرایط زمانی رخ می دهد که ارگاسم طولانی نداشته باشید، یا پیش از انزال، توقف داشته باشید.
⛔ فشار خون بالا (هایپرتنسیون)
این وضعیت خصوصاً اگر درمان نشود موجب اختلاط خون با اسپرم می شود.
اسپرم سیاه رنگ
اسپرم سیاه رنگ معمولاً به یک اختلال هماتواسپرمیا ارتباط دارد. هماتواسپرمیا عموماً با شرایط التهابی کیسه اسپرم مرتبط است. خونی که با اسپرم مخلوط می شود در معرض اکسیژن قرار می گیرد که موجب سیاه شدن رنگ اسپرم می شود.
علت دیگری که منجر به سیاه شدن رنگ اسپرم می شود آسیب های نخاعی است. این حالت می تواند به کیسه ذخیره اسپرم آسیب بزند. این غدد چند نوع ماده ترشح می کنند که رنگ آن ها از قهوه ای تیره تا سیاه متفاوت است.
علت تغییر رنگ اسپرم
دلایل متفاوتی برای تغییر رنگ اسپرم وجود دارد. علایم و رنگ اسپرم هر شخص مشخص کننده دلیل اصلی این تغییر است. در قسمت زیر جدولی از دلایل تغییر رنگ اسپرم وجود دارد که عبارتند از:
| شفاف، سفید یا خاکستری | قرمز | صورتی | قهوه ای | سیاه | زرد | سبز |
اسپرم طبیعی | × |
|
|
|
|
|
|
فشارخون بالا |
| × | × |
|
|
|
|
رابطه جنسی یا خودارضایی شدید |
| × | × |
|
|
|
|
عفونت های منتقله جنسی (STI) |
| × | × |
|
| × | × |
پروستاتیت |
| × | × | × |
| × | × |
بیوپسی یا جراحی پروستات |
| × | × | × |
|
|
|
سرطان پروستات، بیضه، یا مجاری ادراری |
| × | × | × |
|
|
|
فلزات سنگین |
|
|
|
| × |
|
|
آسیب نخاعی |
|
|
|
| × |
|
|
رژیم غذایی |
|
|
|
|
| × | × |
بیماری زردی |
|
|
|
|
| × |
|
لوکوسیتواسپرمیا |
|
|
|
|
| × |
|
مصرف دارو |
|
|
|
|
| × |
|
وجود ادرار در اسپرم |
|
|
|
|
| × |
|
بازگرداندن رنگ اسپرم به حالت طبیعی
مواجه شدن با اسپرم تغییررنگ یافته، احتمال مشکلات باروری در جنس مذکر را نشان می دهد. اقدامات زیادی برای بهبود کیفیت اسپرم و بازگرداندن رنگ آن به حالت عادی می توان انجام داد، از جمله:
✅ورزش کردن منظم
ورزش نه تنها موجب رسیدن به وزن ایده آل، بلکه باعث افزایش میزان تستوسترون می شود. افرادی که به طور منظم ورزش می کنند میزان تستوسترون بالاتری دارند و کیفیت اسپرم آن ها بهتر است. به خاطر داشته باشید که نباید ورزش شدید داشته باشید به حدی که اثر عکس داشته باشد این کار موجب کاهش سطح تستوسترون می شود.
✅جلوگیری از استرس
استرس می تواند میزان رضایتمندی جنسی را کاهش دهد و بر باروری شما تأثیرگذار باشد. هورمون کورتیزول، که کارکرد آن در کنترل استرس است، نقش مهمی در این وضعیت ایفا می کند. استرس مزمن میزان هورمون کورتیزول را افزایش خواهد داد که اثر منفی بر تستوسترون دارد. افزایش در میزان کورتیزول موجب افت در میزان تستوسترون می شود. ممارست در مدیریت استرس با استفاده از مدیتیشن، ورزش، یا مراجعه به روانشناس برای یافتن بهترین راهکار و درمان صحیح آن برای وضعیت شما توصیه می شود.
✅کاهش وزن
هنگامی که برای بارداری با شریک جنسی خود برنامه ریزی می کنید، گرفتن رژیم ایده مناسبی است. البته در ابتدا برای تعیین بهترین رژیم مناسب شما با پزشک خود مشورت کنید. کاهش وزن مانع بروز چاقی می شود. چاقی یکی از دلایل کاهش کیفیت و کمیت اسپرم است.
✅تنظیم میزان روی بدن
روی ماده معدنی مهم مورد نیاز بدن است. این ماده بر سلامت اسپرم نیز تأثیرگذار است. روی در غذاهای حیوانی مانند گوشت، ماهی، تخم مرغ و صدف وجود دارد. جهت افزایش سطح باروری خود می توانید از غذاهای حاوی روی بالا استفاده کنید.
چه زمانی باید به اورولوژیست مراجعه کرد؟
برخی دلایل تغییررنگ اسپرم نباید موجب نگرانی شوند و به درمان نیاز ندارند. البته در صورت تداوم چنین وضعیتی و بروز علایم دیگر همچون بوی بد، یا هماتواسپرمیای طولانی مدت، می توان با پزشک مشورت نمود.
اگر شخصی هر نشانه ای از مشکلات در پروستات را مشاهده نمود، باید به متخصص اورولوژی مراجعه کند. از جمله این نشانه ها عبارتند از مشکل در دفع ادرار، تورم در ناحیه اندام جنسی و لگن، احساس فشار در روده بزرگ، یا احساس حرکات مداوم در روده.
تشخیص و درمان زودهنگام امکان رفع مشکلات اساسی و مهم را فراهم خواهد کرد.
اسپرم طبیعی به طور معمول شفاف، سفید، یا خاکستری رنگ است. تغییر رنگ آن ممکن است موقتی بوده و بدون اقدامات درمانی رفع شود.
البته اگر رفتار فرد موجب تغییراتی در اسپرم شود که رفع نشود یا با علایم دیگری همچون عفونت یا التهاب همراه باشد، به اقدامات پزشکی و درمانی نیاز دارد.
دکتر حسین کرمی متخصص مجاری ادراری و تناسلی