در این مقاله، پرسش و پاسخ در مورد کراتینین خون را قرار داده ایم تا به سوالات شما در این زمینه پاسخ دهیم.
کراتینین چیست؟
ماده ی زائدی که از استهلاک طبیعی ماهیچه ها به وجود می آید «کراتینین» نام دارد. کراتینین، فرآورده جانبی ترکیبی شیمیایی به نام «کراتین» است، که به عضلات در جذب انرژی مورد نیاز کمک می کند. تولید کراتینین، نشان دهنده ی میزان توده ی بدون چربی، بدن است. از آنجایی که این توده به طور روزمره تغییر چندانی نمی کند، بنابراین، نرخ تولید کراتینین نیز دارای یک ثبات نسبی است. زنان، کودکان و سالمندان در مقایسه با مردان بالغ، از سطح کراتینین پایین تری برخوردار هستند. علت این امر حجم عضلانی کمتر در این گروه افراد می باشد.
کراتینین توسط کلیه ها از بدن دفع می شود. (کلیه ها تقریباً تمامی مقادیر کراتینین را از طریق ادرار از بدن خارج می کنند). زمانی که کلیه ها کار خود را به درستی انجام ندهند، کراتین در خون انباشته می شود. به همین دلیل، اندازه گیری سطح کراتین در خون، می تواند یک معیار خوب برای بررسی عملکرد کلیه باشد.
برای اندازه گیری سطح کراتینین خون، پزشک باید چه مواردی را بررسی کند؟
اندازه گیری کراتینین خون در مقایسه با اندازه گیری کراتینین دفع شده، کار راحت تری است. البته، با وجود اینکه بالا بودن سطح کراتینین در خون معمولاً نشان دهنده ی کاهش عملکرد کلیه است، اما سایر فاکتورها نیز می توانند باعث افزایش یا کاهش سطح کراتینین خون شوند. به همین دلیل پزشک برای نتیجه گیری درست از جواب آزمایش شما، باید سابقه ی بیماری، علائم، نشانه ها و سایر آزمایش ها را در نظر داشته باشد.
محدوده ی نرمال کراتینین خون چقدر است؟
سطوح کراتینین با حجم عضلانی رابطه ی مستقیم دارد. سایر فاکتورها مثل سن، جنسیت، رژیم غذایی و … نیز می تواند در تولید کراتینین تأثیرگذار باشند. به طور کلی بازه ی نرمال کراتینین خون عبارتند از:
- محدوده ی نرمال کراتینین برای مردان: 0/6-1/2 mg/dL
- محدوده ی نرمال کراتینین برای زنان: 0/5-1/1 mg/dL
نرمال بودن نتیجه ی آزمایش به معنای عدم وجود بیماری های کلیوی نیست. پزشک برای تأیید تشخیص، ممکن است در کنار آزمایش کراتینین خون، سابقه ی بیماری های شما را بررسی کرده و آزمایش های دیگری مثل نرخ فیلتراسیون گلومرولی (eGFR)، نیتروژن اوره خون (BUN)، فسفات، کلسیم، سدیم، پتاسیم و گلوکز را برایتان تجویز کند.
چه عاملی سبب بالا رفتن سطح کراتینین خون می شود؟
زمانی که کلیه به هر دلیلی دچار مشکل شود، توانایی آن در دفع سموم کاهش پیدا می کند. در نتیجه، سطح کراتینین خون افزایش می یابد. البته، فاکتورهای متعددی می تواند سبب افزایش سطح کراتینین شود. افزایش سطح کراتینین به تنهایی علائمی به همراه ندارد.
کراتینین بالا معمولاً بر اثر یک بیماری زمینه ای، که روی عملکرد کلیه تأثیر گذاشته است، ایجاد می شود (مثل بیماری کلیوی، دیابت، فشار خون بالا یا کم کاری تیروئید). در این موارد شما ممکن است علائم بیماری زمینه ای مربوطه را تجربه کنید.
با مصرف غذاهای مفید برای اوره و کراتین میتوانید سطح کراتین را محدوده ی نرمال نگه دارید.
علت بالا بودن سطح کراتینین چیست؟
موارد زیر از جمله دلایل رایج تر افزایش سطح کراتینین می باشد:
- بیماری کلیوی: اندازه گیری سطح کراتینین خون معمولاً برای ارزیابی عملکرد کلیه انجام می شود. اگر سطح کراتینین بالا باشد، احتمال بیماری یا نقص عملکرد کلیه وجود دارد. دیابت نیز می تواند باعث آسیب دیدگی رگ های خونی کلیه شده که در نهایت، ممکن است توانایی کلیه در تصفیه خون و دفع مواد زائدی مثل کراتین را کاهش دهد.
- مصرف بیش از حد پروتئین در رژیم غذایی: تحقیقات نشان داده است که مصرف بیش از حد پروتئین می تواند سطح کراتینین خون را -چه در افراد سالم و چه در افراد دچار مشکلات کلیوی- افزایش دهد. همچنین، خوردن گوشت درست قبل از انجام آزمایش، ممکن است سبب نتیجه ی کاذب آزمایش کراتینین شود. علت این اتفاق تبدیل شدن کراتین گوشت به کراتینین، در طی فرآیند پختن می باشد.
- ورزش: ورزش می تواند سبب افزایش سطح کراتین به طور موقتی (به علت آسیب دیدگی عضلانی) یا دائمی (به علت افزایش حجم عضلانی) شود. تحقیقات انجام شده در افراد سالم، یک رابطه ی مستقیم بین حجم عضلانی و سطح کراتینین خون را نشان می دهد. این رابطه در هر دو گروه زنان و مردان بالغ به طور چشمگیری وجود دارد.
- مکمل های کراتین: استفاده از مکمل های کراتین می تواند سطح کراتینین خون شما را بالا ببرد.
- کم کاری تیروئید: کم کاری تیروئید باعث کاهش عملکرد کلیه و همچنین، کاهش جریان خون به کلیه می شود؛ این امر در نهایت منجر به افزایش سطح کراتینین خواهد شد. در مواردی که بیمار طی یک دوره ی کوتاه، به کم کاری تیروئید مبتلا می شود، با جایگزینی هورمون تیروئید، سطح تیروئید به سرعت به اندازه ی نرمال بر می گردد. اما در موارد دوره های طولانی مدت کم کاری شدید تیروئید، زمان بیشتری طول می کشد تا سطح هورمون تیروئید و کراتینین متعادل شود.
- گرفتگی مجاری ادراری: گرفتگی مجاری ادراری می تواند سبب آسیب دیدگی کلیه و در نتیجه، افزایش سطح کراتینین خون شود.
- نارسایی قلب: بر اساس تحقیقات، یک رابطه ی دو طرفه بین بیماری کلیوی و بیماری قلبی وجود دارد. به این معنا که مشکل در هر یک از این اندام ها باعث به خطر افتادن اندام دیگر می شود. به عنوان مثال، در بیماری نارسایی قلبی، جریان خون به کلیه کم می شود. همین امر باعث کاهش فیلتراسیون کراتینین و افزایش سطح کراتینین خون خواهد شد.
- بعضی از داروها: داروهای زیر می تواند سبب افزایش کراتینین در برخی افراد شود:
- آنتی بیوتیک هایی مثل آمینوگلیکوزید، سفالوسپورین و ...
- آنتی هیستامین هایی که ترشح اسید معده را کم می کند، مثل رانیتیدین و ...
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID)، مثل آسپرین، ایبوپروفن و ...
- استامینوفن
- سیکلوسپورین
- داروهای ضد تشنج
برای کاهش کراتینین خون چه باید کرد؟
با کمک پزشک علت افزایش سطح کراتینین را یافته و بیماری زمینه ای مسبب آن را درمان کنید. در صورتی که دچار بیماری کلیوی شده اید، پزشک ممکن است داروهایی برای کنترل علائم شما تجویز کند. داروهایی که برای بیماران کلیوی تجویز می شوند شامل قرص های ادرار آور، داروهای فشار خون، اریتروپویتین و … می شود. دیالیز یکی از درمان های رایج برای افراد مبتلا به بیماری کلیه است. این عمل در افرادی که کلیه آنها قادر به دفع کامل مواد زائد از بدن نیست، به کار می رود.
در صورتی که دچار مشکلات کلیه هستید، مصرف پروتئین را کاهش دهید. مصرف زیاد پروتئین در رژیم غذایی، باعث فشار بیشتر به کلیه می شود. در نتیجه، در چنین مواردی ممکن است مشکل کلیه را تشدید کند. به طور مشابه، اگر کلیه های شما به درستی کار نکنند، سطح پتاسیم و فسفر خون افزایش می یابد. بنابراین، باید مصرف روزانه ی این مواد نیز محدود شود. برای دریافت یک رژیم غذایی مناسب با پزشک خود مشورت کنید. در نهایت، اگر نگران آسیب دیدگی کلیه هستید، باید با نظارت و کنترل فشار خون خود، از آسیب دیدگی های بیشتر کلیوی پیشگیری کنید. توصیه های زیر برای کمک به کاهش سطح کراتین می باشد. اما به یاد داشته باشید که هیچکدام از این موارد نباید جایگزین درمان های تجویز شده توسط پزشک شوند:
- آب کافی بنوشید: سطح بالای کراتینین خون می تواند نتیجه ی کم آبی بدن باشد. روزانه حدود 2 لیتر آب بنوشید.
- وزن خود را کاهش دهید: یک مطالعه روی 154 فرد دارای اضافه وزن یا چاق نشان داده است که کاهش وزن، باعث بهبود سلامت کلیه و کاهش سطح کراتینین خون می شود.
- فیبر مصرف کنید: رژیم های غذایی فیبر بالا، منجر به ارتقاء سلامت کلیه و کاهش سطح کراتینین خون می شود. میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و حبوبات از منابع غنی فیبر می باشند.
آیا پایین بودن سطح کراتینین خون نگران کننده است؟
پایین بودن سطح کراتینین خون معمولاً جای نگرانی ندارد و نشان دهنده ی کمبود پروتئین مصرفی می باشد.
علت پایین بودن سطح کراتینین خون
رایج ترین دلایل عبارتند از:
- سوء تغذیه پروتئینی: سوء تغذیه و مخصوصاً کمبود پروتئین در رژیم غذایی، باعث کاهش حجم عضلانی و در نتیجه، کاهش سطح کراتینین خون می شود.
- کاهش وزن شدید: کاهش وزن شدید نیز تأثیر مشابهی دارد. حجم عضلانی پایین تر به معنای کاهش کراتینین خارج شده از ماهیچه ها می باشد.
- تحلیل عضلانی: تحلیل عضلانی در زمان بیماری یا افزایش سن، معمولاً منجر به کاهش سطح کراتینین می شود. معمولاً بیماران در هفته اول بستری شدن در بیمارستان، میزان بالایی از حجم عضلانی خود را از دست داده و در نتیجه سطح کراتینین خون در این افراد کاهش می یابد.
- قطع عضو
- اعتیاد به الکل
- بیماری کبدی: به علت کاهش تولید کراتین در کبد این گروه از بیماران، سطح کراتینین خون نیز دچار کاهش می شود.
- بارداری
- پرکاری تیروئید: در این بیماری جریان خون به کلیه ها افزایش می یابد. همین امر باعث تصفیه بیشتر خون و کاهش کراتینین می شود.
بهترین راه برای افزایش کراتینین خون چیست؟
بهترین راه برای افزایش کراتینین خون، همکاری با پزشک برای پیدا کردن علت کاهش سطح کراتینین خون و درمان بیماری زمینه ای مربوطه است. در کنار درمان های تجویز شده توسط پزشک، موارد زیر می تواند به بهبود شما کمک کند:
- مصرف پروتئین: در صورت نیاز رژیم غذایی خود را تغییر دهید. پروتئین کافی را به برنامه ی روزانه ی خود اضافه کنید. اگر قادر به تغییر رژیم غذایی خود نیستید، می توانید از مکمل های پروتئینی استفاده کنید.
- ورزش: در صورت کم تحرکی می توانید با شروع ورزش، حجم عضلانی و سطح کراتینین خون خود را بالا ببرید.
سارا
پنجشنبه ۲۶ مهر ۳( 1 ماه پیش)
تعداد بازدید: 30
مشاهده پرسش
