گاهی اوقات اتفاق می افتد که مراجعین از درد مثانه در مردان گله می کنند و به دنبال عل و درمان آن هستند. در این مقاله به این موضوع پاسخ داده شده است.
علت درد مثانه در مردان چیست؟
مثانه یک اندام تو خالی است که در پایین حفره شکمی جای گرفته و ادرار را در خود ذخیره می کند. با پر شدن مثانه، عضلات دیواره آن شل می شوند تا بتواند بزرگ تر شود. همگام با خالی شدن مثانه در حین دفع ادرار، عضلات با انقباض خود ادرار را به خارج از میزراه هدایت می کنند.
مشکلات متعددی در مثانه می توانند عامل بروز درد شوند. سه مورد از رایج ترین عوامل درد مثانه در مردان ، سیستیت بینابینی، عفونت مجاری ادراری و سرطان مثانه است.
سیستیت بینابینی
سیستیت بینابینی یک بیماری مزمن است که در آن مثانه ملتهب و تحریک پذیر می شود. التهاب، دیواره مثانه را سفت کرده و منبسط شدن آن در هنگام پر شدن با ادرار را دشوار می کند.
سیستیت بینابینی می تواند در اثر نقصی در بافت مثانه، آسیب به مثانه، آسیب طناب نخاعی یا دلایل دیگر بروز دهد. با این وجود، تحقیقات هنوز علت دقیق آن را مشخص نکرده اند. زنان در مقایسه با مردان بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند.
علامت اصلی سیستیت بینابینی درد است که در هنگام پر و خالی شدن مثانه به ترتیب تشدید و تسکین می یابد. درد می تواند به طور مکرر در ناحیه پایینی کمر، شکم یا کشاله ران احساس شود.
افراد مبتلا به این بیماری همچنین امکان دارد به تکرر یا فوریت ادرار دچار شده و در هر بار تنها مقدار اندکی ادرار دفع کنند. مشکلات جنسی نیز می توانند با سیستیت بینابینی ارتباط داشته باشند.
تشخیص ابتلا به سیستیت بینابینی اغلب با رد احتمال دیگر عوامل دارای علائم مشابه انجام می شود. از جمله این عوامل می توان عفونت مجاری ادراری، سنگ های کلیوی و سرطان را نام برد.
پزشک تاریخچه پزشکی فرد را گرفته و یک معاینه فیزیکی انجام می دهد. پزشک تعداد، وجود فوریت و احساس درد در دفع ادرار را از بیمار می پرسد. امکان دارد، انجام آزمایش های زیر از بیمار درخواست شود:
- آزمایش نمونه ادرار
- سیستوسکوپی. پزشک جهت مشاهده درون مثانه یک ابزار دوربین مانند، بلند و باریک را به میزراه وارد می کند.
- یک آزمایش تصویر برداری سی تی اسکن یا سونوگرافی برای رد احتمال وجود دیگر بیماری ها انجام می شود.
راه های درمان سیستیت
با اینکه درمان های متفاوتی برای تسکین علائم درد مثانه در مردان و فوریت ادرار وجود دارد اما یافتن بهترین مورد اغلب نیازمند آزمون و خطا است. در این جا برخی گزینه های درمانی آورده شده اند:
1- مصرف دارو ها
پنتوسان پلی سولفات سدیم (المیرون) تنها داروی خوراکی است که برای درمان سیستیت بینابینی به تایید سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) رسیده است. البته، این دارو برای همه افراد مفید نبوده و امکان دارد شروع تاثیر گذاری آن چندین ماه طول بکشد.
این دارو همچنین دارای چندین عارضه جانبی است. از آنجایی که برخی تحقیقات بیانگر امکان آسیب به بینایی مصرف کنندگان هستند، داروی المیرون در لیست بررسی سازمان غذا و داروی آمریکا قرار گرفته است.
دیگر دارو هایی که برای درمان سیستیت بینابینی استفاده می شوند شامل آنتی هیستامین هیدروکسیزین (ویستاریل یا آتاراکس) و دارو های ضد افسردگی سه حلقه ای (همچون الاویل) هستند.
گاهی اوقات، دارو های ضد صرع همچون گاباپنتین (نورونتین) و توپیرامات (توپامکس) نیز استفاده می شوند. دیگر درمان های امتحان شده شامل مصرف دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی همچون سیکلوسپورین و آزاتیوپرن هستند.
بررسی ایمنی و تاثیر گذاری تمامی این درمان ها نیاز به تحقیقات بیشتر دارد. در درد های خفیف مثانه، مصرف دارو های بدون نسخه همچون آسپرین، ایبوپروفن، استامینوفن یا آزو می توانند مفید باشند. اغلب برای درمان سیستیت بینابینی به مصرف دارو های تجویزی نیاز است.
2- استفاده از روش تزریق آهسته به مثانه
در این آزمایش یک لوله باریک (کاتتر) به مثانه فرستاده شده و آن را به کمک دارو هایی همچون دی متیل سولفوکسید (DMSO)، هپارین، استروئید ها یا یک داروی بی حس کننده موضعی پر می شود.
فرد مایع را تا 15 دقیقه در مثانه خود نگه داشته و سپس به بیرون می ریزد. متخصصان بر این باورند که این درمان التهاب را کاهش و احساس درد را تسکین می دهد.
3- روش انبساط مثانه
پزشک بیمار را تحت بیهوشی قرار داده و مثانه را با مایعی پر می کند تا دیواره های آن کشیده شوند. با اینکه انبساط مثانه تکنیکی برای تشخیص سیستیت بینابینی است اما می تواند به تسکین درد در برخی بیماران نیز کمک کند.
علت این ویژگی می تواند افزایش ظرفیت مثانه و اختلال در عملکرد اعصابی باشد که درد را از مثانه مخابره می کنند.
4- تحریک عصبی
در برخی بیماران، تکنیکی به نام تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS) یا ساکرال نورومدولیشن به تسکین درد و فوریت در دفع ادرار کمک می کند. الکترود هایی که بر روی پوست قرار گرفته یا در بدن کاشته می شوند ایمپالس های الکتریکی به اعصاب کنترل کننده مثانه می فرستند.
این تکنیک می تواند عضلات کنترل کننده مثانه را تقویت کرده و رهایش مواد شیمیایی مسکن درد را تحریک کند.
5- بوتاکس
در صورتی که دیگر درمان ها سبب رهایی از علائم نشوند، توکسین بوتولینوم A را می توان به بیمار تزریق کرد. پس از این درمان، افراد باید به صورت دوره ای برای خود کاتتر گذاری کنند.
6- طب سوزنی
تحقیقات محدود بیان داشته اند که طب سوزنی می تواند سبب تسکین درد در برخی افراد مبتلا به سیستیت بینابینی شود.
7- جراحی
در صورتی که دیگر درمان ها موثر نبوده و درد مثانه در مردان از بین نرود، پزشک می تواند جراحی را به عنوان آخرین گزینه درمانی پیشنهاد دهد.
ایجاد تغییرات زیر در سبک زندگی می تواند به رهایی از سیستیت بینابینی کمک کند:
رژیم غذایی: برخی مواد غذایی همچون گوجه، مرکبات، قهوه، شکلات یا الکل می توانند در بعضی مبتلایان علائم سیستیت بینابینی را بدتر کنند.
برای شناسایی مواد محرک مثانه می توان لیستی از خوراکی های مصرفی خود در طول روز تهیه کرد. بیماران باید در هنگام بروز درد، به دنبال وجود الگو های احتمالی در رژیم غذایی خود باشند.
بازآموزی مثانه: در صورت احساس مداوم فوریت در دفع ادرار، این روش می تواند مفید باشد. لیستی از زمان های رفتن به توالت تهیه کنید. به تدریج زمان بین هر دو بار رفتن به توالت را 10 دقیقه افزایش دهید. در نهایت، قادر خواهید بود تا زمان بیشتری را بدون رفتن به دستشویی بگذرانید.
مدیریت استرس: افراد مبتلا به سیستیت بینابینی اغلب تشدید علائم را در اثر استرس های عاطفی، روانی و جسمانی بیان می کنند.
عفونت مجاری ادراری
مجاری ادراری به طور معمول فاقد میکروب و استریل هستند اما گاهی اوقات باکتری می تواند به درون میزراه وارد شود. میزراه مجرایی است که مثانه را به بیرون از بدن متصل می کند.
عفونت مجاری ادراری می تواند هر قسمتی از دستگاه ادراری از جمله مثانه، میزنای، میزراه و کلیه ها را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، رایج ترین محل ابتلا مثانه (سیستیت) است. احتمال ابتلا به عفونت مثانه در زنان بسیار بیشتر از مردان است. علائم عفونت مثانه می تواند شامل موارد زیر باشند:
- درد یا سوزش در هنگام دفع ادرار
- نیاز فوری به دفع ادرار
- درد یا حساسیت به لمس در شکم
- ادرار کف آلود، خونی یا بد بو
- تب با درجه پایین
- نیاز مکرر به دفع ادرار
- وجود خون در ادرار
پزشکان با گرفتن یک نمونه ادرار و بررسی آن از نظر وجود باکتری، ابتلای فرد به عفونت مجاری ادراری را تشخیص می دهند. پزشک مصرف چند روزه دارو های آنتی بیوتیک را جهت درمان عفونت مثانه بیمار تجویز می کند. همچنین، نوشیدن مقادیر زیاد آب به بیرون راندن باکتری از مجاری ادراری و کاهش درد مثانه در مردان کمک می کند
سرطان مثانه
مثانه نیز همانند هر اندام دیگری در بدن می تواند به سرطان دچار شود. رایج ترین نوع سرطان مثانه کارسینوم سلول های پوششی مثانه (ترانزیشنال) است که در داخلی ترین لایه بافت پوششی این اندام شروع می شود. علاوه بر درد مثانه در مردان ، دیگر علائم سرطان مثانه به شرح زیر هستند:
- وجود خون در ادرار
- درد در هنگام دفع ادرار
- مشکل در دفع ادرار
- تکرر ادرار یا فوریت در دفع آن
- درد ناحیه پایینی کمر
تشخیص سرطان مثانه
آزمایش های زیر می توانند برای تشخیص سرطان مثانه به کار روند:
سیستوسکوپی
پزشک یک لوله باریک و حاوی نور را به نام سیستوسکوپ به مثانه وارد می کند. در حین این آزمایش، پزشک می تواند نمونه هایی از بافت مثانه برداشته تا از نظر ابتلا به سرطان مثانه بررسی کند.
به این نمونه برداری بیوپسی هم گفته می شود. امکان دارد، شستشوی مثانه نیز برای بررسی حضور سلول های سرطانی انجام شود. از دیگر راه های تشخیص سرطان انجام فرایند سیستوسکوپی فلوئورسنس است.
آزمایش های تصویر برداری
تصویر برداری MRI یا CT اسکن برای ایجاد تصاویر با جزئیات از مثانه و ارسال آن ها به نمایشگر یک کامپیوتر انجام می شوند. پزشک می تواند برای افزایش شفافیت مثانه در عکس ها یک رنگ مخصوص به این اندام تزریق کند.
پیلوگرام درون وریدی به یک سری از عکس هایی گفته می شود که با استفاده از اشعه ایکس و ماده حاجب (رنگ مخصوص) از کلیه ها، میزنای ها و مثانه گرفته می شود.
آزمایش ادرار و کشت ادرار
پزشک نمونه را از نظر وجود باکتری یا دیگر مواد بیانگر بیماری بررسی می کند.
- سیتولوژی ادرار
- ادرار از نظر داشتن سلول های غیر طبیعی بررسی می شود.
درمان سرطان مثانه
درمان سرطان مثانه به میزان تهاجمی بودن و انتشار آن به اندام های دیگر بستگی دارد. در صورتی که سرطان کوچک بوده و به اندام های دیگر انتشار نیافته باشد درمان آن موارد زیر را در بر می گیرد:
جراحی برداشت تومور: اغلب برداشت مثانه به روش ترانس یورترال (از طریق میزراه) انجام می شود.
شیمی درمانی: دارو هایی جهت تحریک سیستم ایمنی نسبت به سرطان مثانه به درون مثانه تزریق می شوند.
در سرطان های مثانه ای که پیشرفته تر هستند درمان های زیر به کار می روند:
- جراحی برداشت قسمتی از مثانه
- جراحی برداشت تمامی مثانه (سیستکتومی رادیکال)
- شیمی درمانی قبل از جراحی برای کوچک کردن تومور یا پس از جراحی برای از بین بردن هر گونه سلول سرطانی باقی مانده
- ترکیب شیمی درمانی و پرتو درمانی در بیمارانی که قادر به انجام جراحی نیستند
از آنجایی که درد مثانه در مردان می تواند عوامل احتمالی زیادی داشته باشد، همواره بهترین گزینه برای بررسی مشکل خود مراجعه به پزشک است.