سیستیت بینابینی یا همان سندروم مثانه دردناک نوعی بیماری مزمن و دردناک است که بیشتر از مردان برای زنان پیش میآید. نشانههای بیماری در برخی زنان به حدی شدید است که ممکن است منجر به بیماریهای دیگری مانند افسردگی شود. سندرم مثانه دردناک ممکن است بر کیفیت رابطه جنسی فرد نیز تاثیر بگذارد. این بیماری داروی خاصی ندارد اما با استفاده از روشهای درمانی خاص میتوان نشانههای بیماری از جمله درد را کاهش داد. بعضی وقتها نیز بدون هیچ گونه درمانی، نشانهها بهتر میشوند.
سیستیت بینابینی (سندروم مثانه دردناک) چیست؟
سیستیت بینابینی نوعی بیماری خفیف مثانه است که باعث ایجاد دردهای مزمن لگنی و مشکلات ادراری میشود. این بیماری به نامهای سندرم درد مثانه یا سندرم مثانه دردناک نیز شناخته میشود.
این بیماری بیشتر در دهه سی و چهل زندگی افراد اتفاق میافتد.
سندرم مثانه دردناک نوعی بیماری مزمن و دردناک است که باعث ایجاد ناراحتی در این عضو میشود (این سندرم به نامهای سیستیت بینابینی یا سندرم مثانه دردناک نیز شناخته میشود). مثانه یکی از اعضای بدن است که ادرار جمعشده توسط کلیهها را تا زمان خروج از مجرای ادراری در خود نگه می دارد. به مجموعهای از نشانهها که منجر به بیماری یا اختلالی خاص میشوند، سندرم میگویند.
تشخیص سیستیت بینابینی در زنان کار سختی است چون پزشکهای مختلف راجع به تعریف دقیق این موضوع با یکدیگر اختلاف نظر دارند. همچنین ممکن است زنان مبتلا به این سندرم، انواع دیگری از درد را در ناحیه لگن، ناحیه تناسلی یا سایر نواحی بدن خود احساس کنند.
چه کسانی دچار سیستیت بینابینی میشوند؟
زنان بیشتر دچار سیستیت بینابینی میشوند. احتمالا بین 3 تا 8 میلیون زن در آمریکا به این بیماری مبتلا هستند. برخی پژوهشها نشان دادهاند که احتمال ابتلا به سندروم درد مثانه در زنان سفیدپوست بیشتر از گروههای قومی و نژادی دیگر است.
همچنین پژوهشها نشان دادهاند که احتمال ابتلا به سیستیت بینابینی در هر سنی وجود دارد اما ممکن است نشانهها با توجه به سن افراد مبتلا، متفاوت باشد.
سندرم مثانه دردناک چه تاثیراتی بر وضعیت سلامت زنان میگذارد؟
ممکن است برخی زنان مبتلا به سیستیت بینابینی به واسطه نشانههای مربوط به این سندرم احساس دردی خفیف داشته باشند اما میزان درد و بروز نشانهها در دیگر افراد بسیار شدید است. البته نشانهها در گذر زمان تغییر میکنند.
چگونه از ابتلای مجدد به عفونت مثانه پیشگیری کنم؟
علائم سیستیت بینابینی
کمبود خواب هنگام سندرم مثانه دردناک
زنانی که به سیستیت بینابینی دچار میشوند، احتمالا در طی شب باید بیدار شده و مثانه خود را خالی کنند. خواب منقطع میتواند منجر به خستگی شدید و در برخی موارد افسردگی شود.
افسردگی و سیستیت بینابینی
گذراندن زندگی با بیماری مزمن و دردناک میتواند خطر ابتلا به افسردگی را افزایش دهد.
احساس درد هنگام برقراری رابطه جنسی سیستیت بینابینی
بسیاری از زنانی که به سندرم مثانه دردناک مبتلا میشوند، بیان کردهاند هنگام برقراری رابطه جنسی، درد دارند. همچنین پژوهشها نشان دادهاند زنان مبتلا به سندرم درد مثانه ممکن است در تحریک شدن، خشکی واژنی و رسیدن به ارگاسم نیز مشکلاتی داشته باشند.
علت سیستیت بینابینی چیست؟
فعلا فقط یک ساز و کار برای ابتلا به سیستیت بینابینی یافت شده است و هیچکس دلیل دقیق ابتلا به این بیماری را نمیداند. نمونهبرداری از دیواره مثانه افراد مبتلا به این بیماری ناهنجاریهای مختلفی نشان داده است اما مشخص نیست که این ناهنجاریها دلیل ابتلا به بیماری هستند یا نتیجه فرآیندهای مهم دیگر. برخی محققان روی بررسی نقصهای لایه گلیکوزآمینوگلیکان (GAG) تمرکز کردهاند. این بخش، لایهای از مخاطی است که از مثانه محافظت میکند.
نقصهای این لایه میتواند باعث نشت سموم موجود در ادرار شده و به بافتهای ماهیچه و عصبی مهم آسیب برساند. در نتیجه مثانه شدیدا حساس و دردناک خواهد شد.
نظریههای دیگری هم راجع به دلیل ابتلا به سیستیت بینابینی وجود دارد. ممکن است عامل ناشناختهای مانند یک ویروس دلیل ابتلا به این بیماری باشد یا ممکن است یک اختلال خودایمنی در اثر عفونت مثانه در حال حرکت پیش بیاید و فرد به سیستیت بینابینی مبتلا شود.
همچنین این احتمال وجود دارد که سلولهایی که معمولا در واکنشهای آلرژیک نقش دارند، در مثانه فرد هیستامین آزاد کنند. ایده دیگر این است که اعصاب حسی در مثانه به نوعی «روشن میشوند» و موادی آزاد میکنند که منجر به بروز نشانههای مربوط به بیماری میشوند. از آنجایی که بیماری سیستیت بینابینی بیشتر برای زنان پیش میآید، بسیاری از محققان معتقدند که هورمونها نیز در ابتلا به این بیماری نقش دارند.
آیا سندروم درد مثانه بر کیفیت برقراری رابطه جنسی تاثیر میگذارد؟
بله. برخی زنان مبتلا به این سندرم گفتهاند که هنگام برقراری رابطه جنسی درد دارند یا احساس خوبی ندارند. برخی دیگر از آنها در تحریک شدن یا به ارگاسم رسیدن مشکل دارند. بهتر است راجع به پوزیشنها و تهیه لوبریکنتهای مختلفی (ژل روانکننده) که میتوانید برای رفع خشکی واژن و کاهش درد هنگام برقراری رابطه جنسی از آنها استفاده کنید، با پزشک یا پرستار خود مشورت کنید.
درمان سندرم مثانه دردناک
اگر چه داروی خاصی برای این بیماریها وجود ندارد اما میتوان روشهای درمانی خاصی روی آنها اجرا کرد. راهی وجود ندارد که بتوان پیشبینی کرد چه کسانی ممکن است بهتر به این درمانهای خاص پاسخ دهند. نشانههای سندرم مثانه دردناک (سیستیت بینابینی) میتوانند شدت یافته یا از بین بروند. حتی اگر دیگر هیچ نشانهای وجود نداشته باشد؛ باز هم ممکن است چند روز، چند هفته، چند ماه یا چند سال بعد این نشانهها دوباره عود کنند.
1. رژیم غذایی
برخی افراد مبتلا به سیستیت بینابینی (سندرم مثانه دردناک) متوجه میشوند که با مصرف غذا یا نوشیدنیهایی خاص، نشانههای بیماریشان بدتر میشود. بهتر است غذا یا نوشیدنیهایی که مصرف میکنید را بنویسید تا اگر مصرف موارد خاصی از آنها باعث بدتر شدن نشانههای بیماری شد، بتوانید تشخیص دهید کدام یک از موارد مصرفی باعث این حالت شده است.
احتمالا مصرف غذاهای اسیدی باعث تحریک مثانه افراد مبتلا به این بیماریها میشود. اگر دلیل تحریک مثانه همین موضوع باشد، پزشک به شخص توصیه میکند که همراه با غذای خود داروی ضد اسید (آنتیاسید) مصرف کند تا به این ترتیب میزان اسید وارد شده به ادرار کاهش یابد.
همچنین بهتر است موارد زیر را از رژیم غذایی خود حذف کنید:
الکل
کافئین
نوشیدنیهای گازدار
شکلات
گوجه فرنگی
شیرینکنندههای مصنوعی
2. فعالیتهای جسمی
انجام ورزش و فعالیتهای جسمی مختلف میتواند به رفع نشانههای سیستیت بینابینی کمک کند. انجام این فعالیتها به شما توصیه میشود:
✅ پیادهروی
✅ دوچرخهسواری
✅ حرکتهای کششی آرام
3. کاهش میزان استرس
داشتن استرس میتواند باعث بدتر شدن نشانههای این بیماریها شود. با یادگیری روشهای مختلف کاهش استرس و تنظیم زمانی برای آرام شدن میتوان راحتتر با بیماریهای سندرم مثانه دردناک کنار آمد.
4. فیزیوتراپی
ماهیچههای لگن، مثانه را در جای خود نگه میدارند و به کنترل ادرار انسان کمک میکنند. با تمرین روی این ماهیچهها میتوانید نشانههای این بیماریها را کاهش دهید. فیزیوتراپیست یا پزشک میتوانند به اجرای صحیح این تمرینها کمک کنند.
5. آموزش دوباره مثانه
فرد مبتلا به سندرم مثانه عادت میکند که به محض احساس درد یا اضطرار در تخلیه این عضو به دستشویی برود؛ حتی اگر مثانهاش پر نباشد. در نتیجه معمولا بدن فرد به تخلیه مداوم مثانه عادت میکند. آموزش دوباره مثانه نوعی درمان است که به فرد کمک میکند این عادت را بشکند و بتواند ادرار خود را به مدت طولانیتری نگه دارد.
برای اجرای این روش ابتدا لیستی از اینکه هر چند وقت یک بار به دستشویی میروید و هر چند وقت یک بار مجبورید برای تخلیه مثانه خود اقدام کنید، تهیه کنید. سپس از این یادداشتها استفاده کنید تا وقفههای تخلیه مثانه خود را بیشتر کنید.
6. داروی سیستیت بینابینی
داروهای مختلف ممکن است به تسکین درد و کاهش التهاب کمک کنند که عبارتند از:
پنتوزان پلی سولفات سدیم
یکی از داروهای تاییدشده برای درمان درد سیستیت بینابینی است. این دارو باید شش ماه مصرف شود تا بتوان روند بهبودی را مشاهده کرد. داروهای درمانکننده سوزش معده می توانند میزان اسید تولیدشده توسط بدن را کاهش داده و به رفع نشانههای سیستیت بینابینی کمک میکنند. داروهای شلکننده عضلات کاری میکنند که مثانه در زمانهای اشتباه انقباض نداشته باشد و به این ترتیب به رفع نشانهها کمک میکنند.
داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
مصرف داروهای ضدافسردگی باعث کاهش درد بیماران مبتلا به سیستیت بینابینی میشود. داروهای ضد افسردگی سهحلقهای مانند آمیتریپتیلین (با نام تجاری Elavil) نشان دادهاند که میتوانند میزان درد و تخلیه مثانه مداوم بیماران مبتلا به این بیماری را کاهش دهند. معمولا استفاده از داروهای مخدر به درمان درد بیماران مبتلا به سیستیت بینابینی توصیه نمیشود.
آنتی هیستامین ها
تصور می شود که آنتی هیستامین هیدروکسی زین (Atarax ، Rezine ، Vistaril و …) به تسکین درد، تکرر ادرار شبانه کمک می کند. بعضی از پزشکان داروی سایمتیدین (Tagamet) و رانیتیدین (Zantac) را توصیه می کنند که نوع دیگری از آنتی هیستامین است، اما شواهد اندکی برای تایید استفاده از آنها وجود دارد.
انتی بیوتیک مناسب برای درمان سیستیت
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (آسپرین، ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم) و استامینوفن می توانند به تسکین درد کمک کنند.
سیکلوسپورین A
در مطالعات اولیه ، این داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی به تسکین علائم کمک می کند ، اما مصرف آن به دلیل عوارض جانبی جدی از جمله لرزش غیرقابل کنترل ، درد عضلانی یا مفصلی و بزرگ شدن لثه محدود می شود.
7. تزریق قطره در مثانه
یکی دیگر از روشهای درمانی این است که مثانه را با داروی مایعی پر میکنند. کاتتر یا لوله کوچکی درون مجرای ادرار فرد قرار میگیرد و این داروی خاص را وارد مثانه فرد میکنند.
8. کشش مثانه
کشش مثانه نوعی روش جراحی است که در اتاق عمل و همراه با بیهوشی روی فرد انجام میشود. در این روش به منظور انبساط مثانه، این عضو را با آب استریل پر میکنند. در نتیجه مثانه میتواند میزان ادرار بیشتری در خود ذخیره کند.
9. تحریک عصبی
تحریک عصبی نوعی روش درمانی است که به تنظیم کارکرد مثانه کمک میکند. این روش بیشتر در کاهش میزان اضطرار و دفعات دفع ادرار موثر است اما میتواند به کاهش درد مثانه (استخوان شرمگاهی) نیز کمک کند.
10. درمان سیستیت بینابینی در طب سنتی
اول از همه مصرف نوشیدن چای و قهوه را کاهش دهید . به جای آن حتما از دم نوش بابونه و نعنا استفاده کنید.
آب زغال اخته یکی از ثابت ترین درمان های طبیعی برای درمان التهاب و ورم مثانه می باشد.
دانه های کدو تنبل نیز به حفظ تعادل هورمونی کمک می کنند و از سلامت مثانه حمایت می کنند.
11. انجام جراحی
آخرین راه درمان (سیستیت بینابینی) سندرم مثانه دردناک، انجام عمل جراحی است. با انجام عمل جراحی بخشهایی از مثانه یا کل آن برداشته میشود. اگر بیمار همه راههای درمانی دیگر را تجربه کرده باشد و هنوز هم درد ناشی از این بیماری را نتواند تحمل کند، میتوان روی فرد عمل جراحی انجام داد.
دکتر حسین کرمی جراح و متخصص کلیه مجاری ادراری و تناسلی