سندرم نفروتیک هنگامی رخ می دهد که واحدهای فیلتراسیون کلیه آسیب دیده باشند. این آسیب باعث می شود مقدار زیادی از پروتئینی که در شرایط عادی درون پلاسما وجود دارد، به ادرار نشت کند و بدین ترتیب، مقدار پروتئین خون شما را کاهش دهد. از آنجا که این پروتئین ها به حفظ مایعات در جریان خون کمک می کنند، بخشی از این مایعات از خون به درون بافت های شما نشت کرده و باعث تورمی می شود. محسوسترین مکان بروز این تورم ممکن است در پاها بعد از ایستادن و اطراف چشم در اوایل بیدار شدن صبحگاهی باشد. در نهایت، تورم پاهای شما ممکن است دائمی شود و در سایر قسمت های بدن نیز رخ دهد. ممکن است متوجه شوید که ادرار شما بیش از حد معمول کف می کند؛ زیرا میزان پروتئین موجود در آن، زیاد است.
علت سندروم نفروتیک چیست؟
ممکن است بیماری محدود به کلیه های شما باشد. پزشکان این حالت را علت «اولیۀ» سندرم نفروتیک می دانند. ممکن است بیماری در قسمت دیگری از بدن باشد که بر کلیه های شما نیز تأثیر می گذارد. این حالت علت «ثانویۀ» ابتلا به سندرم نفروتیک است. برخی بیماری ها می توانند به گلومرول های شما آسیب برسانند، و باعث ایجاد سندروم نفروتیک شوند عبارتند از:
بیماری حداقل تغییر
بیماری حداقل تغییر که شایع ترین علت سندرم نفروتیک در کودکان است. بافت کلیۀ افراد مبتلا در زیر میکروسکوپ، نسبتاً طبیعی به نظر می رسد. پزشکان نمی دانند که چرا این بیماری، عملکرد صحیح کلیه ها را متوقف می کند. برخی از علل احتمالی این بیماری عبارتند از: عفونت های ویروسی، واکنش های حساسیتی، مصرف برخی از داروها و استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) .
گلومرولاسکلروز کانونی سگمنتال یا FSGS
این بیماری باعث زخمی شدن گلومرول ها می شود. این بیماری، شایع ترین علت سندرم نفروتیک در بزرگسالان است. FSGS می تواند توسط ویروس هایی مانند HIVیا داروها ایجاد شود.
نفروپاتی غشایی
نفروپاتی غشایی که در آن غشای گلومرولی ضخیم می شود. علل آن ممکن است شامل سرطان، مالاریا، هپاتیت B و لوپوس باشد.
دیابت
شایع ترین علت ثانویۀ سندرم نفروتیک در بزرگسالان دیابت است. این بیماری می تواند به کلیه آسیب رسانده و نفروپاتی دیابتی ایجاد کند.
لوپوس (لوپوس اریتماتوز سیستمیک)
لوپوس یک بیماری مزمن مربوط به سیستم ایمنی است که می تواند به کلیه ها آسیب جدی وارد کند.
آمیلوئیدوز
آمیلوئیدوز زمانی اتفاق می افتد که موادی به نام پروتئین های آمیلوئیدی در خون شما تجمع کنند. این بیماری نیز می تواند به کلیه های شما آسیب برساند.
بیشتر بخوانید: راه های درمان خانگی سنگ کلیه چیست؟
علائم سندرم نفروتیک
شما ممکن است تا زمان ملاقات با پزشک و انجام آزمایشات معمول خون و ادرار، متوجه نشوید که به سندرم نفروتیک مبتلا هستید. نتایج آزمایشات شما می تواند وجود مقادیر زیاد پروتئین در ادرار، کمبود پروتئین یا مقادیر زیاد چربی یا کلسترول در خونتان را نشان دهد.
علائم محسوس سندرم نفروتیک عبارتند از:
- تورم در پا و نواحی ساق و قوزک آن و گاهی اوقات نیز در صورت و دست ها
- افزایش وزن
- احساس خستگی زیاد
- ادرار کف آلود یا حبابدار
- بی اشتهایی
تست های تشخیص سندرم نفروتیک
آزمایشات و رویکردهایی که برای تشخیص سندرم نفروتیک به کار می روند، عبارتند از:
آزمایش های ادراری
پیشاب سنجی می تواند ناهنجاری های ادراری مانند وجود مقادیر زیاد پروتئین را تشخیص دهد. ممکن است از شما خواسته شود که نمونۀ ادرار 24 ساعتۀ خود را جمع آوری کنید.
آزمایش های خونی
آزمایش خون می تواند مقادیر پایین پروتئین آلبومین و معمولا کاهش سطح کلی پروتئین های خونی را نشان دهد. کمبود آلبومین غالباً با افزایش سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون همراه است. میزان نیتروژن کراتینین و اورۀ خون شما نیز ممکن است برای ارزیابی عملکرد کلی کلیه ها اندازه گیری شود.
نمونه برداری از کلیه
پزشک ممکن است نمونه برداری بخش کوچکی از بافت کلیۀ شما را برای انجام آزمایش تجویز کند. در طی نمونه برداری، یک سوزن از طریق پوست وارد کلیه می شود. بخشی از بافت کلیه برداشته شده و برای انجام آزمایشات به آزمایشگاه ارسال می شود.
درمان سندرم نفروتیک
آیا سندروم نفروتیک درمان قطعی دارد؟ هیچ درمانی برای سندرم نفروتیک وجود ندارد اما ممکن است پزشک شما برای درمان علائم و جلوگیری از تشدید آسیب های کلیوی، داروهای خاصی را تجویز کند.
- داروهای کنترل کنندۀ فشار خون و کلسترول می توانند از حملۀ قلبی یا سکتۀ مغزی جلوگیری کنند.
- دارویی که به بدن در دفع آب اضافی کمک می کند، می تواند فشار خون را کنترل کرده و تورم را کاهش دهد.
رژیم غذایی سندرم نفروتیک
تغییر سبک تغذیه نیز ممکن است به شما در مدیریت علائم کمک کند. در صورتی که به سندرم نفروتیک مبتلا هستید، یک متخصص تغذیه ممکن است به شما توصیه کند که مقدار پروتئین، نمک و چربی غذای خود را تغییر دهید.
پروتئین
حجم پروتئین مصرفی به میزان سلامتی کلیه های شما بستگی دارد. بهترین حالت برای برخی از افراد مبتلا به سندرم نفروتیک، مصرف کم پروتئین است. در مورد حجم پروتئین مصرفی خود با یک متخصص تغذیه مشورت کنید.
نمک
کاهش دادن نمک (سدیم) خوردنی و آشامیدنی، می تواند از تورم جلوگیری کرده و فشار خون شما را در محدودۀ ایمن نگه دارد.
چربی
خوردن غذاهایی که چربی های اشباع شده و کلسترول کمتری دارند، می تواند از افزایش کلسترول در سندرم نفروتیک جلوگیری کند. مصرف ماهی یا گوشت های کم چربی به جای گوشت های غنی از چربی، می تواند به کنترل کلسترول کمک کند.
برای عفونت کلیه چه بخوریم؟
درمان گیاهی سندرم نفروتیک
روش های درمان سندروم نفروتیک در طب سنتی عبارتند از:
جعفری
گیاه جعفری، یک داروی گیاهی قوی و طبیعی است که می تواند کلیه ها را تصفیه کند. این گیاه با افزایش حجم ادرار، به دفع باکتری ها و میکروب ها از کلیه کمک می کند.
زنجبیل
زنجبیل یکی دیگر از گیاهان موثر برای تصفیۀ کلیه است. این گیاه می تواند به دفع سموم و مواد مضر از کلیه ها و همچنین بهبود هضم غذا کمک کند. این گیاه برای پاکسازی کبد نیز مفید است.
زردچوبه
زردچوبه، یکی دیگر از گیاهانی است که خاصیت تصفیه کنندگی دارد. این گیاه، کلیه ها را پاکسازی کرده، کبد شما را سم زدایی می کند و تصفیۀ خون را انجام می دهد. علاوه بر این، خواص ضد التهابی آن می تواند به پیشگیری و درمان التهاب و عفونت های کلیه کمک کند.
کرفس
کرفس، خاصیت پیشابزایی طبیعی دارد. این گیاه با افزایش حجم ادرار به دفع سموم و مواد مضر بدن کمک می کند. علاوه بر این، کرفس حاوی مواد مغذی ضروری است که کلیه های شما را فعال می کند. در واقع، مصرف منظم کرفس می تواند از ایجاد سنگ کلیه و عفونت آن جلوگیری کند.
عوارض نفروتیک سندروم
عوارض احتمالی سندرم نفروتیک عبارتند از:
لخته شدن خون
ناتوانی گلومرول در فیلتراسیون صحیح خون، می تواند منجر به از دست دادن پروتئین های خونی شود که از لخته شدن آن جلوگیری می کنند. این امر خطر ایجاد لخته های خونی در وریدهای شما را افزایش می دهد.
افزایش سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون
هنگامی که سطح پروتئین آلبومین در خون شما کاهش می یابد، کبد شما آلبومین بیشتری تولید می کند. با این وجود، کبد شما کلسترول و تری گلیسیرید بیشتری آزاد خواهد کرد.
تغذیۀ نامناسب
از دست دادن بیش از حد پروتئین های خونی می تواند منجر به سوءتغذیه شود. این امر می تواند منجر به کاهش وزن شود. همچنین ممکن است تعداد گلبول های قرمز خون شما به شدت کاهش یابند (کم خونی) و سطح پروتئین های خونی و ویتامین D شما نیز پایین باشد.
فشار خون بالا
آسیب های گلومرولی و در نتیجه، تجمع مایعات اضافی در بدن می تواند فشار خون شما را افزایش دهد.
آسیب حاد کلیه
اگر کلیه های شما به دلیل آسیب های گلومرولی توانایی تصفیۀ خون را از دست بدهند، مواد زائد به سرعت در خون شما تجمع می کنند. در این صورت، شما ممکن است نیاز اضطراری به دیالیز، که معمولا توسط دستگاه کلیۀ مصنوعی (تراکافتگر) انجام می شود، داشته باشید.
بیماری مزمن کلیه
سندرم نفروتیک می تواند باعث شود کلیه های شما کارایی خود را به مرور زمان از دست بدهند. اگر کارایی کلیه به اندازۀ کافی کم شود، ممکن است به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز داشته باشید.
عفونت ها
افراد مبتلا به سندرم نفروتیک، در معرض ابتلا به برخی از عفونت ها هستند.
دکتر حسین کرمی فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری