بیضه توسط عضلات متصل به لایه های اطراف آن و بند بیضه، به صورت طبیعی در درون کیسه بیضه در شبانه روز حرکات محدودی دارد. پیچ خوردگی بیضه زمانی رخ میدهد که گاهی حرکت بیضه به صورت چرخشی، به صورت غیر قابل برگشت به وضع اولیه اتفاق می افتد. پیچ خوردگی بیضه باعث فشار به عروق خونرسان به بیضه شده و اگر در عرض حدود چهار تا شش ساعت اصلاح جراحی وضعیت بیضه به حالت اولیه صورت نگیرد، به علت عدم خونرسانی مناسب، بافت زنده بیضه قابلیت حیات خود را از دست خواهد داد.
زمانی که بیضه به وسیله طنابی که از آن تا داخل شکم کشیده شده پیچ می خورد، تورسیون بیضه یا پیچ خوردگی بیضه اتفاق می افتد. این چرخش، طناب بیضه را پیچانده و باعث کاهش جریان خون در آن می شود. اگر پیچ خوردگی بسیار زیاد باشد، خونرسانی بقدری کاهش می یابد که باعث تخریب هر چه سریعتر بیضه می گردد.
علل ایجاد کننده
- فعالیت بدنی
- صدمه به کیسه بیضه
- در حین خواب
- رشد بیضه در دوران جوانی که طناب شلی دارند.
عوامل مستعد کننده پیچ خوردگی بیضه
- علت در اغلب اوقات ناشناخته است ولی انقباض عضلات متصل به لایه های اطراف بیضه و به بند بیضه، همچنین نوعی اختلال تکاملی در یکی از لایه های اطراف بیضه که به بیضه ختم می شوند به عنوان علت احتمالی در برخی موارد مطرح شده اند.
- بروز این وضعیت در سنین نوزادی و نیز در نوجوانان و بالغین جوان بیشتر است. همچنین در همراهی با چاقی، در فصل تابستان و به دنبال ضربات به بیضه و گاهی در زمان خواب بیشتر دیده می شود. همچنین بیضه های پایین نیامده نیز مستعد پیچ خوردگی می باشند.
علائم پیچ خوردگی بیضه
- درد شدید یا ناگهانی در یک بیضه
- تورم و قرمزی کیسه بیضه
- تهوع، استفراغ
- درد شکمی
- موقعیت بیضه بالاتر از حد طبیعی
- درد ناگهانی بیضه که بدون درمان برطرف می شود. (به دلیل باز شدن ناحیه پیچ خورده)
- تکرر ادرار
بیضه مبتلا در لمس دردناک است و وضعیت قرار گیری آن در بیشتر موارد طبیعی نیست. بند بیضه نیز ممکن است متورم و دردناک و کوتاه تر از سمت مقابل و دچار محدودیت حرکت شده باشد. بالاتر نگه داشتن بیضه ممکن است درد را تشدید کند.
عوامل زمینه ساز خطر پیچ خوردگی بیضه
1- سن، بیشتر در مردان زیر 30 سال مشاهده می شود اما در بین سنین 12-18 سالگی شایع بوده و شایعترین سن 14 سالگی است.
2- سابقه پیچ خوردگی قبلی- اگر سابقه ای از پیچ خوردگی بدون درمان وجود داشته باشد احتمال عود مجدد در هر کدام از بیضه ها وجود دارد مگر اینکه برای تصحیح وضعیت به وجود آمده جراحی صورت گیرد.
تشخیص پیچ خوردگی بیضه
- اخذ شرح حال و معاینه دقیق بالینی
- آزمایش خون و ادرار، برای تشخیص وجود عفونت احتمالی
- سونوگرافی کیسه بیضه، بررسی جریان خون بیضه
- اسکن بیضه ها، تزریق مقادیر مختصری از مواد رادیواکتیو به داخل جریان خون برای بررسی جریان خون بیضه
- جراحی، در صورت وجود درد شدید و اثبات پیچ خوردگی به جهت کاهش عوارض بدون فوت وقت باید جراحی صورت گیرد.
تشخیص های دیگری که لازم است پیچ خوردگی بیضه از آنها افتراق داده شود عبارتند از:
عفونت و التهاب حاد بیضه یا بند بیضه، درد غیراختصاصی بیضه، ضربات به بیضه و ضمایم آن و ….
عوارض پیچ خوردگی بیضه
تخریب یا از بین رفتن بیضه: هنگامی که بیضه پیچ خورده در طی چند ساعت آینده درمان نشود جریان خون آن متوقف شده و می تواند سبب تخریب دائمی یا از بین رفتن آن شود. اگر تخریب شدید باشد با عمل جراحی بیضه برداشته می شود.
عدم توانایی بچه دار شدن: در بعضی از موارد تخریب یا از بین رفتن بیضه منجر به عدم توانایی فرد برای بچه دار شدن می گردد.
مراقبت های کلی پیچ خوردگی بیضه
جراحی برای رفع پیچش طناب اسپرماتیک پیچ خورده و اتصال بیضه آسیب دیده به سطح داخلی جدار کیسه بیضه که مانع عود می گردد.
جراحی برای پیشگیری از پیچ خوردگی بر روی بیضه غیر مبتلا نیز انجام خواهد شد.
پس از جراحی، از کیسه یخ برای تسکین درد و تورم استفاده شود. یخ را در پلاستیک گذاشته و آن را در طرف آسیب دیده بگذارید و با یک پارچه یخ را از پوست جدا کنید. هر بار 10-5 دقیقه یخ را روی موضع قرار دهید. در صورت لزوم این کار را تکرار کنید.
درمان پیچ خوردگی بیضه
در صورت تشخیص در ساعات اولیه می توان از یک مانور ویژه برای باز کردن پیچ خوردگی بیضه توسط پزشک متخصص ارولوژی استفاده کرد (که البته شانس موفقیت آن نسبی است). در صورت عدم موفقیت این مانور جراحی اورژانس جهت رفع انسداد عروقی در شش ساعت اول پس از وقوع پیچ خوردگی لازم است. جراحی شامل زدن برش بر روی کیسه بیضه، باز کردن پیچ خوردگی طناب بیضه و ثابت نمودن یک یا هر دو بیضه داخل کیسه آن است.
در زمان جراحی اگر بافت بیضه قابلیت حیات داشته باشد بایستی پس از اصلاح وضعیت قرارگیری و بهبود خونرسانی، آن را با بخیه به قسمتی از کیسه بیضه ثابت کرد تا پیچ خوردگی مجدد تکرار نشود. برخی جراحان رشته ارولوژی ثابت کردن بیضه مقابل (غیر مبتلا) را نیز به کیسه بیضه توصیه می کنند. در صورت عدم وجود قابلیت حیات، بیضه مبتلا بایستی برداشته شود. لازم به ذکر است که در صورت وجود یک بیضه سالم، معمولاً باروری مرد در آینده دچار اختلال نمی شود.
به تأخیر انداختن جراحی پیچ خوردگی بیضه
- قبل از 6 ساعت، 90% عملکرد بیضه حفظ می شود.
- بعد از 12 ساعت، شانس حفظ عملکرد بیضه 50% می شود.
- بعد از 24 ساعت، فقط 10% علمکرد بیضه حفظ می شود.
دکتر حسین کرمی متخصص جراحی کلیه ، مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص درمان آندوسکوپی و لاپاراسکوپی
محمودی
جمعه ۲۱ شهریور ۹۳( 1 دهه پیش)
تعداد بازدید: 420
مشاهده پرسش
