سنگ‌های کلیه توده‌های جامدی هستند که در داخل کلیه تشکیل می‌شوند و ممکن است حاوی موادی مانند کلسیم یا اگزالات باشند. این سنگ‌ها معمولاً بسیار دردناک و آزاردهنده‌اند، بنابراین برای جلوگیری از بروز مجدد آنها، نیاز به تغییر سبک زندگی و برنامه روزانه وجود دارد. اگرچه رژیم غذایی نقش مهمی در درمان سنگ‌های کلیه دارد، اما میوه‌ها نیز به عنوان بخشی خوشمزه و مؤثر در پیشگیری و درمان سنگ کلیه شناخته می‌شوند.
جدول میوه‌های مفید برای پیشگیری و درمان سنگ کلیه
| میوه | خاصیت اصلی | تأثیر بر سنگ کلیه | نکته قابل توجه |
|---|---|---|---|
| لیمو و پرتقال | سرشار از ویتامین C و اسید سیتریک | افزایش سیترات ادرار و جلوگیری از تشکیل سنگ کلسیم اگزالات | مصرف روزانه آب‌لیمو بسیار توصیه می‌شود |
| توت‌فرنگی، تمشک | آنتی‌اکسیدان بالا، ضدالتهاب | کاهش استرس اکسیداتیو و محافظت از کلیه | مصرف در حالت تازه و بدون شکر ترجیح دارد |
| هندوانه | آب فراوان، پتاسیم | بهبود عملکرد کلیه و جلوگیری از غلظت بالای ادرار | بهترین میوه در فصل گرما برای بیماران کلیوی |
| سیب | فیبر بالا، پتاسیم | کاهش اسیدیته بدن و پیشگیری از رسوب کلسیم | پوست سیب منبع فیبر مفید برای دستگاه گوارش |
| آناناس | دارای آنزیم بروملین، ضدالتهاب | کمک به تجزیه پروتئین‌های ایجادکننده سنگ کلیه | انتخاب مناسب به‌عنوان میان‌وعده سالم |
مرکبات (پرتقال، لیمو، گریپ‌فروت و...)
مرکبات سرشار از ویتامین C و اسید سیتریک هستند. اسید سیتریک به‌ویژه در پیشگیری از شایع‌ترین نوع سنگ کلیه، یعنی سنگ‌های کلسیم اگزالات، نقش مؤثری دارد. مصرف روزانه آب لیمو باعث افزایش سطح سیترات کلسیم در ادرار می‌شود و به دفع سنگ‌ها و جلوگیری از تشکیل انواع مختلف سنگ‌های کلیه مثل سنگ کلیه 3 میلیمتری کمک می‌کند.
توت‌ها: منبعی طبیعی از آنتی‌اکسیدان
توت‌فرنگی، بلوبری و تمشک سرشار از آنتی‌اکسیدان، ویتامین و فیبر هستند. این میوه‌ها حاوی ترکیبات قوی هستند که با کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب، از ایجاد سنگ کلیه جلوگیری می‌کنند. برخی از توت‌ها همچنین آب فراوانی دارند که به دفع سموم از بدن کمک می‌کند.
سیب: سرشار از فیبر و پتاسیم
سیب دارای مقادیر بالایی از فیبر محلول و نامحلول است که به هضم بهتر غذا کمک کرده و خطر تشکیل سنگ کلیه را کاهش می‌دهد. پتاسیم موجود در سیب نیز به تنظیم تعادل اسیدی-قلیایی بدن و جلوگیری از رسوب کلسیم در کلیه کمک می‌کند.
آناناس: ضد التهاب قوی
آناناس حاوی آنزیمی به نام بروملین است که خاصیت ضد التهابی دارد و می‌تواند به تجزیه پروتئین‌هایی که در تشکیل سنگ کلیه نقش دارند کمک کند. همچنین آب فراوان آن به عملکرد طبیعی کلیه‌ها کمک می‌کند.
هندوانه: آبرسانی و پیشگیری از سنگ کلیه
هندوانه یک میوه گرمسیری با میزان بالای آب است که به آبرسانی کلیه‌ها کمک کرده و عملکرد آنها را بهینه می‌سازد، در نتیجه احتمال تشکیل سنگ‌های کلیه را کاهش می‌دهد. شیرینی طبیعی و وجود پتاسیم در هندوانه نیز در این امر نقش دارند.
چه کسانی واجد شرایط جراحی سنگ کلیه هستند؟
در صورتی که درمان‌های دارویی یا تغییر سبک زندگی مؤثر نباشد، ممکن است نیاز به عمل باز کلیه باشد. افرادی که شرایط زیر را دارند ممکن است برای جراحی سنگ کلیه واجد شرایط باشند:
در نهایت اگر مجبور به جراحی شدید در انتخاب بیمارستان و پزشک خود دقت کنید.
- سنگ‌هایی بزرگ‌تر از ۵ میلی‌متر که امکان دفع خودبه‌خودی ندارند.
- درد شدید یا مداومی که با دارو کنترل نمی‌شود.
- عفونت‌های مکرر مجاری ادراری ناشی از وجود سنگ.
- آسیب یا اختلال در عملکرد کلیه به دلیل سنگ.
- انسداد جریان ادرار که باعث عوارضی مانند عفونت یا تورم کلیه شده است.
- سنگ‌هایی که به دلیل محل یا اندازه، امکان عبور طبیعی ندارند.
سؤالات متداول
کم‌آبی بدن، مصرف زیاد کلسیم، اگزالات یا اسید اوریک، عفونت‌ها و عوامل ژنتیکی از علل اصلی سنگ کلیه هستند.
بله. میوه‌هایی مانند مرکبات، توت‌ها و هندوانه با افزایش آبرسانی و تأمین مواد مغذی ضروری، به پیشگیری از تشکیل سنگ کمک می‌کنند.
بله. آب لیمو حاوی اسید سیتریک است که از تشکیل سنگ‌های اگزالاتی جلوگیری می‌کند.
نوشیدن آب زیاد، داشتن رژیم غذایی سالم با میوه و سبزیجات و محدود کردن مصرف نمک و غذاهای سرشار از اگزالات، روش‌هایی مؤثر هستند.
سنگ‌های کلسیم اگزالات شایع‌ترین نوع هستند که با کاهش مصرف غذاهای حاوی اگزالات و هیدراته ماندن قابل پیشگیری‌اند.
علائم شامل درد شدید در پشت یا پایین شکم، وجود خون در ادرار، تهوع و تکرر ادرار است. پزشک با انجام تصویربرداری می‌تواند تشخیص دهد.
سنگ‌های کوچک ممکن است بدون درمان خاص دفع شوند، اما سنگ‌های بزرگ‌تر ممکن است به درمان یا حتی جراحی نیاز داشته باشند.
