رنگ ادرار قهوه ای تیره معمولا نشانه ی یک بیماری زمینه ای است و همیشه باید توسط پزشک مورد معاینه قرار گرفته شود، خصوصا اگر ادرار کردن دردناک و یا همراه با خون باشد. عفونت های باکتریایی سیستم ادراری، مصرف برخی از آنتی بیوتیک ها، خوردن مقادیر زیادی از حبوبات یا کم آبی شدید از جمله علل قهوه ای شدن رنگ ادرار است.
بدن آب و مواد اضافی را از طریق ادرار دفع می کند. ادرار به طور معمول زرد رنگ است و بسته به مقدار آب مصرفی، رنگ زرد ادرار می تواند به رنگ زرد پریده (ادرار رقیق شده) تا طلایی عمیق یا کهربایی (ادرار غلیظ) تغییر کند.
حتی با وجود این طیف گسترده از رنگ های طبیعی برای ادرار، باز هم بسیاری از فرآیندهای مختلف می توانند رنگ ادرار را از زرد به قهوه ای یا حتی صورتی یا مارون (خرمایی مایل به قرمز) تغییر دهند. بیشتر این فرایندها خوش خیم هستند، اما فرآیندهایی که باعث می شوند ادرار به رنگ قهوه ای درآید، معمولا نشانه یک مشکل اساسی هستند و همیشه باید به پزشک مراجعه شود.
خون در ادرار نشانه ی چیست؟
اگر متوجه وجود خون در ادرار شده اید، و یا رنگ ادرار شما قهوه ای شده است، به علائم دیگری که ممکن است تجربه کنید توجه کنید. علائمی مانند:
- ادرار دردناک
- خون قابل مشاهده در ادرا
علل رنگ ادرار قهوه ای تیره
روند ادرار کردن نیازمند عملکرد چند بخش از بدن است. کلیه ها ادرار را فیلتر می کنند، حالب ها ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می کنند، ادرار در مثانه ذخیره می شود و در نهایت مجرای ادراری، ادرار را از مثانه به خارج از بدن هدایت می کند. همه ی بخش های ذکر شده را دستگاه مجاری ادراری می نامند.
هر چیزی را که کلیه شما از طریق دستگاه ادرار فیلتر و دفع کند، می تواند بر رنگ ادرار تاثیر بگذارد. ادرار می تواند بسته به میزان دفع آب بدن، رنگدانه های موجود در غذا و فرایندهای سیستمیک که باعث تخریب بدن می شوند، تغییر رنگ دهد. برخی شرایط خاص پزشکی یا بیماری ها می توانند منجر به بروز ادرار قهوه ای شوند.
این شرایط خاص پزشکی می توانند شامل موارد ذکر شده در زیر باشند:
عفونت
بسیاری از باکتری های خارجی مانند سوزاک و کلامیدیا می توانند به راحتی از طریق روابط جنسی وارد دستگاه مجاری ادراری شوند. عفونت های دستگاه مجاری ادراری اغلب علاوه بر درد، علائمی مانند ادرار قهوه ای تیره را نیز ایجاد می کنند.
اختلالات خونی
اختلالات خونی شرایطی است که در آن سلول های خونی تجزیه و تخریب می شود و همین امر می تواند رنگ ادرار را به قهوه ای تیره تبدیل کند. هرگونه اختلال خونی که شامل تجزیه هموگلوبین (یکی از اجزای سلول های قرمز خون) شود، به وسیله ی کلیه ها دفع می شود و رنگ ادرار را قهوه ای تیره می کند.
بیماری سیستمیک
بیماری هایی که کلیه و کبد را تحت تاثیر قرار می دهند می توانند به طور جدی فرآیندهای فیلتر و دفع ادرار را تحت تاثیر قرار دهند. چنین شرایطی می توانند شامل سرطان، هپاتیت و سیروز باشد.
مصرف ضد مالاریا
مصرف داروهایی مانند کلروکین و پریماکین نیز می توانند رنگ ادرار را قهوه ای تیره کنند.
مصرف آنتی بیوتیک ها
مصرف برخی آنتی بیوتیک های خاص مانند، مترونیدازول اغلب رنگ ادرار را قهوه ای تیره می کنند.
تغییر رنگ ادرار در این مورد معمولا خوش خیم است و به دلیل وجود رنگدانه ی داروهایی است که در ادرار فیلتر می شوند.
علت تغییر رنگ ادرار به قهوه ای تیره
دلایل محیطی که می توانند باعث تغییر رنگ ادرار به قهوه ای تیره شوند ممکن است مرتبط به عادت های زندگی یا قرار گرفتن در معرض موارد خاصی باشد. مواردی مانند:
⚠️رژیم غذایی
⚠️ورزش کردن
رابدومیولیز
ادرار با این رنگ ممکن است نشان دهنده یک مسئله جدی باشد. ادرار مایل به قهوه ای می تواند نشانه ای از رابدومیولیز، یرقان یا آسیب ناشی از تروما باشد. رابدومیولیز در نتیجه ی حمله غیر مستقیم یا مستقیم به بافت عضلانی شما به وجود می آید. این شامل آسیب های وخیمی ناشی از تصادف، مصرف مواد مخدر و عفونت های ویروسی است.
این وضعیت باعث از بین رفتن فیبرهای عضلانی می شود، به این معنی که محتوای عضلات شما در جریان خون آزاد می شوند. در صورت عدم درمان، رابدومیولیز می تواند به نارسایی کلیوی ختم شود. این بیماری خطرناک چندین علامت اساسی دارد که:
- ادرار قهوه ای تیره یا قرمز
- ضعف عضلانی
- درد عضلانی
ادرار قرمز نشانه ی چیست؟
اگر قرمزی ادرار قرمز تیره باشد، ممکن است قهوه ای یا حتی سیاه به نظر برسد. در چنین مواردی ممکن است دلایل ادرار قهوه ای یا سیاه همان ادرار قرمز باشد. اما ادرار می تواند واقعا قهوه ای رنگ هم باشد.
بیلی روبین
بیلی روبین یکی دیگر از محصولات تجزیه هموگلوبین است که به دلیل شرایط کبدی، مانند هپاتیت و سیروز، یا مجرای صفراوی مسدود شده توسط سنگ صفرا، تومور یا مسائل دیگر، در خون جمع می شود. اگر مقداری از این بیلی روبین اضافی وارد ادرار شود، ادرار می تواند به رنگ قهوه ای در آید.
کم خونی همولیتیک (وقتی تعداد زیادی گلبول قرمز به طور هم زمان تجزیه می شود) نیز مازاد بیلی روبین اضافی تولید می کند که ممکن است ادرار را آلوده کند.
ملانوما
جدی ترین نوع سرطان پوست، در مواردی نادر می تواند ملانین (رنگدانه ای که پوست را تیره می کند) را وارد گردش خون کند و برخی از این رنگدانه ها ممکن است وارد ادرار شوند.
دکتر حسین کرمی جراح و متخصص کلیه مجاری ادراری و تناسلی