محل اتصال حالب به مثانه در جایی قرار دارد که لوله حالب به مثانه متصل می شود؛ حالب لوله ای است که ادرار را از کلیه ها به سمت مثانه افراد هدایت می کند. تنگی محل اتصال حالب به مثانه یا UVJ در واقع مربوط به انسداد در همین ناحیه است.

تنگی محل اتصال حالب به مثانه چیست؟

uvj می تواند جریان ادرار به سمت مثانه را متوقف کند و در نتیجه ادرار به حالب و کلیه ها بر می گردد. در صورت بروز این اتفاق، لوله حالب و کلیه ها گشاد می شوند ( مشکل مگایوریتر و هیدرونفروز).

تنگی یک طرفه اتصال حالب به مثانه نیز دومین مشکل رایج است که مادرزادی بوده و از زمان کودکی تشخیص داده می شود. این مشکل معمولا در سونوگرافی های دوران بارداری بانوان تشخیص داده می شود.

هر ساله حدود 100 کودک با مشکل تنگی uvj به دنیا می آیند که توسط مراکز مختلف تحت درمان قرار می گیرند.

علائم و نشانه های تنگی uvj

به دلیل افزایش کاربرد آزمایش های تصویری در دوران بارداری بانوان، مشکل تنگی یا انسداد محل اتصال حالب به مثانه معمولا قبل از بروز هرگونه علائم مختلف، تشخیص داده می شود. در صورت مشاهده هرگونه گشادی حالب یا کلیه ها، جنین در حین بارداری و پس از به دنیا آمدن تحت نظر قرار گرفته می شود.

پس از به دنیا آمدن کودک، تصویربرداری و آزمایش های بیشتر می توانند وجود مشکل تنگی حالب را تایید کنند. کودکانی که کمی بزرگتر هستند، معمولا در ناحیه کمر یا پهلو درد دارند و با مشکل سنگ کلیه مواجه می شوند.

درد کودک ممکن است گاهی با حالت تهوع و استفراغ همراه باشد. از جمله دیگر علائم مشکل تنگی حالب در ناحیه اتصال به مثانه می توان به ادرار خونی، عفونت مجاری ادرار ( که معمولا با تب همراه است )  و یا حتی درد در ناحیه شکم و معده اشاره داشت.

علت بروز  تنگی uvj

این مشکل معمولا در دوره شکل گیری و رشد جنین بروز پیدا می کند. در اکثر موارد، انسداد محل اتصال حالب به مثانه زمانی رخ می دهد که راه ارتباطی حالب با مثانه تنگ می شود. این مشکل ممکن است در اثر بافت های زخم شده، عفونت، پولیپ خوش خیم و یا سنگ های کلیه نیز در بدن افراد رخ دهد.

ارزیابی تنگی uvj و تشخیص آن

ممکن است کودک شما جهت انجام تشخیص نهایی تحت آزمایش های متعددی قرار گیرد و در نهایت وضعیت وی مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت. در نتیجه پزشکان می توانند راهکار درمانی مناسب را انتخاب کنند. در ادامه نگاهی به آزمایش های کاربردی در این شرایط خواهیم داشت:

۱. سونوگرافی کلیه و مثانه ( RBUS )

در این پروسه از امواج صدا استفاده می شود و این امواج به سمت کلیه ها و مثانه هدایت خواهند شد. در نهایت می توان به کمک تصاویر خروجی این آزمایش، میزان درجه هیدرونفروز ( بزرگی کلیه ها ) را تشخیص داد.

۲. اسکن کلیه mag III

این آزمایش می تواند به ما نشان دهد هر کلیه تا چه حد کارکرد درستی دارد و همچنین میزان تنگی و انسداد نیز در نتایج آزمایش مشخص خواهد شد. از یک سوزن داخل وریدی در این آزمایش استفاده می شود تا محلول خاصی به نام ایزوتوپ به داخل رگ های کودک شما تزریق شود. این ایزوتوپ می تواند به پزشکان امکان رویت واضح تر کلیه ها را بدهد.

در این نوع از اسکن ، به کمک ماشین های بزرگی که قابلیت چرخشی دارند تصاویری از کلیه های کودک گرفته می شود. در اینجا نیز برای پیگیری آزمایش، کودک شما به یک سوزن درون وریدی و کاتتر نیاز خواهد داشت.

۳. آزمایش ام آر آی یا ام آر یو ( MRI/MRU  )

آزمایش ام آر آی یک پروسه تشخیصی بدون نیاز به اشعه های متعدد است که در آن از ترکیب یک آهنربای بزرگ، فرکانس های رادیویی و همچنین رایانه جهت تولید تصاویر جزئی و دقیق از بدن استفاده می شود. آزمایش اوروگرافی رزونانس مغناطیسی  می تواند تصاویری جزئی و مناسب از کلیه ها، یوریتر و مثانه فرد تولید کند.

برای این آزمایش نیز کودک به یک سوزن درون وریدی و کاتتر نیاز خواهد داشت. در صورتی که سن کودک پایین باشد و یا نتواند مدت زمان آزمایش را که معمولا حدود 40 دقیقه است تحمل کند، پزشکان از بیهوشی یا بی حسی موضعی استفاده می کنند.

درمان تنگی محل اتصال حالب به مثانه

هر ساله به صورت میانگین حدود 50 پروسه پیوند مجدد مجرای ادراری ( ureteral reimplantations ) در مراکز درمانی انجام می شود و هدف اصلی تیم های پزشکی، درمان مشکل تنگی uvj است تا بدین ترتیب کارکرد صحیح کلیه ها در بدن فرد حفظ شود.

در برخی شرایط که کارکرد کلیه در بدن فرد با مشکل مواجه شده باشد، به عمل جراحی نیاز است.در برخی کودکان ممکن است شاهد گشادی قابل توجه حالب و کلیه ها ( مگایوریتر و هیدرونفروز )‌ باشیم، اما کلیه کارکرد مناسبی داشته باشد و به خوبی تخلیه شود.

در این شرایط، پزشکان به کمک آزمایش های تصویری پرتکرار کودک را تحت بازبینی قرار می دهند.

یورتروستومی کوتانئوس دیستال

آن دسته از نوزادانی که تازه به دنیا آمده اند و گشادی لوله حالب زیادی داشته و کارکرد کلیوی آن ها بسیار ضعیف است باید یک پروسه درمانی خاص را پشت سر بگذارند. برای این دسته نوزادان انجام یورتروستومی کوتانئوس دیستال پیشنهاد می شود.

در این عمل جراحی لوله حالب به پوست نزدیک می شود تا بدین ترتیب ادرار آن به شکل آزادانه در داخل پوشک تخلیه شود. این کار به حالب و کلیه تحت تاثیر کمک می کند تا از شرایط التهاب خود خارج گردند. پس از گذشت حدود 18 ماه، لوله حالب دوباره در داخل مثانه جایگذاری می شود.

در برخی از موارد خاص، می توان تنگی و مشکل حالب را به شکل اندوسکوپی ( بدون نیاز به برش بر روی پوست ) مدیریت کرد. در این شرایط عمل جراحی کودک شما تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. در حالی که کودک در خواب است، پزشک جراح از یک لیزر جهت باز کردن تنگی لوله حالب استفاده می کند.

او سپس از یک بالن جهت باز کردن ناحیه تنگ بهره می گیرد و یک تیوب کوچک و موقت را در آن ناحیه باقی خواهد گذاشت که به آن استنت می گویند. در نتیجه ادرار می تواند به خوبی از داخل کلیه ها به سمت مثانه تخلیه گردد.

پیوند مجدد مجرای حالب ادرار

پروسه جراحی جهت حل مشکل تنگی ناحیه اتصال حالب به مثانه (UVJ) ، پیوند مجدد مجرای ادراری نام دارد. این روش درمانی شامل برداشتن ناحیه مشکل ساز در حالب، کاهش اندازه آن و اتصال دوباره بافت به لوله حالب می شود.

در نوزادان کوچک این پروسه درمانی به کمک یک برش کوچک بر روی پوست پیگیری می گردد. جراحی هایی که کمترین میزان تهاجم را دارند، برای کودکانی که بیش از 6 ماه سن دارند در دسترس خواهند بود.

پیوند مجدد مجرای ادراری را می توان به شکل لاپاروسکوپی یا به روش لاپاروسکوپی همراه با ربات های دستیار انجام داد. در روشی که کمترین میزان تهاجم جراحی را دارد، پروسه درمانی با سه برش کوچک پوستی انجام می شود.

هر کدام از این برش ها به اندازه یک دانه برنج هستند؛ کاهش میزان برش های قابل رویت بر روی پوست و مدت زمان بهبود کوتاه تر از جمله مزایای این روش به حساب می آیند.

اما این روش برای تمامی کودکان گزینه مناسبی نیست. پزشک معالج می تواند با انجام آزمایش های متعدد و جلسات توجیهی، بهترین راهکار درمانی را انتخاب نماید.

دکتر حسین کرمی متخصص کلیه و مجاری ادراری و فوق تخصص لاپاراسکوپی