علل ناباروری در حدود 40% مربوط به مردان، 50% مربوط به زنان و در 10% موارد نامشخص است. حدود 50 تا 80 میلیون نفر از جمعیت دنیا از ناباروری رنج می برند.
ناباروری سابقه تاریخی دارد و روایت آن در قرآن مجید، انجیل و تورات هم آمده است. از جمله هاجر، زوجه حضرت ابراهیم (ع) مدتی نازا بوده است و بعدها خداوند فرزندی به آنها عطا کرد. بنابه تعریف، به زوجی که تا 2 سال بدون جلوگیری از بارداری، بچه دار نشوند نازا می گویند.
فراوانی و علل نازائی در بین کشورهای پیشرفته و کشورهای در حال توسعه تفاوت زیادی دارد. مثلاً علت نازایی زنان در کشورهای افریقایی به علت بسته بودن لوله های رحمی (به دلایل مختلف) 42% و در کشورهای پیشرفته 11% است.
ناباروری در مردان
مردم بر اساس یک عقیده ناروا، در گذشته زنان را مسئول ناباروری می دانستند. در واقع هم مرد و هم زن باعث رواج این عقیده بودند. در صورتی که مردان نابارور، باعث ناباروری حدود 40% از زوجهای نابارور هستند. بنابر این زوج های نابارور باید همزمان مورد بررسی و معاینه و آزمایش لازم قرار گیرند.
بررسی مردان آسانتر، ارزانتر و سریعتر به نتیجه می رسد، ولی درمان آنها مشکل تر است و اغلب با بن بست روبرو می شود. بعلاوه علم ناباروری در مردان، به اندازه ناباروری در زنان پیشرفت نکرده است.
ولی در دهه گذشته در این رشته نیز پیشرفت های قابل توجهی صورت گرفته است. مهمترین عضو دستگاه تناسلی مردان، بیضه است که دو کار اصلی می کند:
1️⃣ ساختن اسپرم (نطفه) برای تولید مثل
2️⃣ ساختن هورمون مردانه برای ایجاد میل جنسی و حفظ قدرت مردانگی
هر دوی این کارها تحت کنترل و فرمان غده ای در مغز هستند.
علل شایع ناباروری در مردان و زنان
در بیست سال اخیر مشخص شده است که عفونت ها یکی از عوامل عمده نازائی هستند. توانائی تولید مثل یکی از اجزاء اصلی سلامت است.
نازائی ممکن است سلامت جسمانی زوجها را تهدید نکند، اما مطمئناً اثرات جدی روی سلامت روانی و اجتماعی زوج نازا دارد.
از نقطه نظر بهداشت عمومی مهم است که بدانیم نازائی مادرزادی و یا اکتسابی است. مطمئناً زوج های نازایی وجود دارند که نمی توان از نازائی آنها جلوگیری کرد و یا علت آن را تشخیص داد.
شایع ترین و مهم ترین علت ناباروری اکتسابی، عفونتهای لگنی هستند که حاصل بیماری های مقاربتی، سقط غیر بهداشتی و یا عفونتهای دوران زایمان و بعد از آن هستند. تمامی این بیماریها قابل پیشگیری هستند. با وجود اینکه فراوانی عفونت در مردان نابارور کم گزارش شده است ولی سابقه یک بیماری مقاربتی در مرد باعث افزایش خطر ناباروری در همسر او می شود.
تجارب نشان می دهد که عدم توجه به عفونت و بخصوص سابقه بیماریهای مقاربتی در مردان، باعث به تعویق افتادن و یا عدم موفقیت در درمان زوج های نازا می شود. بنابراین توصیه می شود که سابقه وجود عفونت در مردان از پزشک مخفی نشود. همیشه پیشگیری از درمان ارزانتر، مناسب تر و موثرتر بوده است. بخصوص در مورد ناباروری، در صورتی که پیشگیری نشود، ممکن است درمانی هم وجود نداشته باشد.
به عنوان مثال در مورد بیضه نزول نکرده که در داخل شکم مانده اند، در صورتیکه درمان جراحی در حدود سن 20 ماهگی انجام نگیرد، بعد از آن درمان مؤثر نخواهد بود و مرد نازا می شود. یا در مورد عفونت های دستگاه تناسلی زنان که در صورت عدم پیشگیری و درمان، باعث بسته شدن لوله های رحم شده و زن نازا می شود.
امروزه یکی از علل شایع نازایی مردان تزریق هورمون های بدنسازی است که بی رویه در باشگاه ها انجام می شود که باعث از کار افتادن هورمون های تحریک کننده نطفه سازی در هیپوفیز مغز شده و این افراد علیرغم جثه عضلانی در معاینه بیضه های کوچکتری دارند که باید برای درمان نازایی حتماً مصرف این داروها را قطع کنند.
امروزه یکی از شایع ترین علل نازایی ثانویه انجام وازکتومی توسط مردان جوان می باشد که در بسیاری از موارد بدون مشورت بلافاصله اقدام به بستن لوله های خود می کنند. بستن لوله ها اغلب سرپایی و بسیار آسان ولی باز کردن مجدد آنها جزء سخترین عمل ها می باشد و هر چه از زمان بستن لوله ها بیشتر بگذرد شانس موفقیت عمل باز کردن لوله ها پایین تر است و لذا توصیه می کنم قبل از اقدام به وازکتومی یا بستن لوله ها حتماً با چند پزشک متخصص مشورت نمائید. بیشترین درصد موفقیت وازووازستومی یا پیوند مجدد لوله ها 20-15 درصد می باشد و نباید به امید وصل مجدد آن لوله های خود را ببندید.
آشنایی زوجها با مباحث نازائی باعث می شود که زن و مرد در وقت مناسب به پزشک مراجعه کنند و بدون اضطراب و یا ناامیدی، به درمان خود امیدوار باشند. در ذیل 15 علل شایع ناباروری مردان آمده است.
- نارسائی بیضه در تولید اسپرم
- اختلالات کروموزومی
- نارسایی ثانویه بیضه به علت رادیوتراپی و شیمی درمانی، اریون و عفونت
- کمبود هورمون های تحریک کننده هیپوفیز به علت اولیه یا ثانویه به تزریق آمپول های هورمونی مخصوصا در جوانانی که بدن سازی میکنند.
- تومورهای هیپوفیز، هیپرتالاموس
- تومور ترشح کننده پرولاکتین
- انواع سرطان ها و شیمی درمانی و رادیوتراپی آنها
- پرکاری غده فوق کلیوی آدرنال
- دیابت
- کم خونی داسی شکل
- بیماری های اختلالات ایمنی بدن
- بیضه های پایین نیامده شکمی
- تصادف و یا ضربه به بیضه و پاره گی آنها
- انسداد در مسیر خروجی لوله های منی بر
- وازکتومی یا بستن لوله
ناباروری مردان چگونه درمان می شود؟
با توجه به علت های شایع ذکر شده ناباروری، بیمار باید از نظر تک تک موارد فوق بررسی شود و علل زمینه ای را باید تشخیص و سپس درمان را شروع کرد. به عنوان مثال به تک تک موارد و درمان آنها اشاره ای می کنم.
اگر در بررسی، هومورن های fshو LH پایین و پرولاکتین بالا باشد و عملکرد و اندازه بیضه نرمال باشد با جایگزین کردن هورمون های تحریک کننده، بیضه ها شروع به اسپرم سازی می کنند. پرولاکتین بالای خون باعث مهار تولید سلول های تحریک کننده اسپرم می شوند و لذا باید با درمان جراحی و یا دارویی آن را پایین بیاوریم تا مشکل نازایی بیمار برطرف گردد.
اگر علت نازایی بیمار بیضه های کوچک و سفت باشد و یا در نمونه برداری از بیضه ها سلول های تولید کننده نطفه وجود نداشته باشند هیچ امیدی به باروری وجود ندارد و زوجین باید از روش های دیگر استفاده نمایند.
اگر علت نازایی انسداد مسیر خروجی بیضه ها باشد مثل کسانی که وازکتومی کرده اند یا به هر علتی مسیر لوله ها بسته است بهتر است از روش ICSI و IVF استفاده شود یعنی از داخل بیضه اسپرم ها را با سوزن بیرون کشیده و در شرایط آزمایشگاهی به تخمک زن تزریق شود.
برای درمان ناباروری مردان به چه دکتری مراجعه کنیم؟
برای درمان ناباروری مردان می توان به متخصص کلیه و مجاری ادرار که اصطلاحا اورولوژیست می گویند، مراجعه کرد تا معاینه کامل شود. همچنین می توانید جواب آزمایش اسپرم را به متخصص زنان نشان دهید تا در صورت نیاز برای شما دارو تجویز کند.
در صورت داشتن نازایی جهت اخذ نوبت با شماره تلفن 22642744 تماس بگیرید.
پرسش از دکتر
نوبت دهی
جهت آسایش و حفظ سلامتی شما بیماران عزیز از اول فروردین ماه، سیستم ویزیت آنلاین در این سایت فعال شده است. شما می توانید به جای پرسش از دکتر و یا مراجعه حضوری، به صورت تلفنی با پزشک متخصص صحبت کنید. برای این کار روی ویزیت تلفنی کلیک کنید:
یوسف
جمعه ۶ تیر ۹۹( 2 هفته پیش)
مشاهده پرسش
