بی اختیاری ادراری در زنان امروزه با پیشرفت در تکنولوژی و ابداع روش های مختلف درمانی اقدامات مؤثری برای درمان بی اختیاری ادراری می توان برداشت که به شرح آخرین یافته های درمانی می پردازم. مثانه از اعضاء بسیار حساس بدن ما می باشد که با کوچکترین تغییرات احساسی و هیجانی تحت تأثیر قرار می گیرد.

وقتی ما دچار استرس حاد می شویم حملات تکرر ادراری به ما دست می دهد و لذا اساس درمان در بیماری های بی اختیاری مثانه گرفتن فرمان مثانه به دست بیمار می باشد و یا به اصطلاحی ساده ما نباید تابع دستورات مثانه باشیم بلکه مثانه را به کنترل و فرمان خود دربیاوریم. درمان های بی اختیاری ادرار چند جانبه هستند که به شرح تک تک آنها می پردازیم:

1- تغییر در سبک و روش زندگی

 یعنی هر عامل تحریک کننده ادراری و بی اختیاری را باید حذف و یا تعدیل کرد که عبارتند از:

• حذف یا کاهش چای، قهوه، کاکائو و نوشابه های کافئین دار و انرژی زا
• مصرف سیگار باید ترک شود چرا که با تحریک ریه ها و سرفه های شدید باعث افزایش فشار شکمی و تشدید بی اختیاری می شود.
• محدودیت مصرف مایعات: مصرف مایعات زیاد در افراد مبتلا به بی اختیاری ادراری با انواع مختلف باعث تشدید آن خواهد شد.
• کاهش وزن بدن: افرادی که چاق و شکم برجسته دارند به علت فشار بالای شکمی مستعد به بی اختیاری می باشند.
• داشتن برنامه منظم ورزشی و تقویت عضلات کف لگن: امروزه توصیه می شود که همه خانم های جوان و میانسال ورزش لگنی را به صورت روتین انجام دهند چرا که باعث تقویت عضلات کف لگن شده و از افتادگی مثانه جلوگیری می کند و باعث آرام شدن مثانه می گردد. در این روش باید عضلات باسن و لگن را منقبض و 10 ثانیه نگاه داشته و ول کنید و این کار هر چه بیشتر، مفید تر خواهد بود.

2- انجام فیزیوتراپی

که شامل تقویت عضلات لگن توسط فیزیوتراپیست می باشد که این درمان باید حداقل سه ماه انجام شود که اساس آن تقویت عضلات کف لگن می باشد.

3- رفتار درمانی

 اساس رفتار درمانی به دست گرفتن کنترل فرمان مثانه و زمان دستشویی رفتن می باشد. بسیاری از بیماران مبتلا به بی اختیاری مخصوصا ًنوع اضطراری یا اورژانسی با کوچکترین احساس پری مثانه سریعا ًبه دستشویی می روند.

ما در روش رفتار درمانی توصیه می کنیم که در مقابل حملات تکرر ادراری مقاومت کنند و این مقاومت را از زمان کم شروع و سپس زیاد کنند. به عنوان مثال از بیمار می خواهیم که از همین امروز وقتی احساس دستشوئی رفتن دارد 5 دقیقه دیر تر برود. فردا 2 دقیقه اضافه کند و به همین روال تا زمانی که فرد بتواند 2-3 ساعت خودش را نگاه دارد.

درمان های دارویی بی اختیاری ادراری

درمان های دارویی اغلب برای درمان بی اختیاری های اضطراری به کار می روند. مکانیسم اثر این داروها مهار کردن تحریک های مثانه و آرام کردن آن می باشد که این داروها باید با تشخیص و تجویز پزشک متخصص تجویز گردد.

دومین دسته داروها شل کننده ها و منقبض کننده های قسمت خروجی ادرار می باشد که در بیماران مبتلا به بی اختیاری فشاری یا استرسی از داروهای منقبض کننده گردن مثانه و در بیماران بی اختیاری با انسداد ادرار و خروجی مجرا از داروهای شل کننده گردن مثانه استفاده می شود.

در زنان بی اختیار که یائسه هستند، کرم ها و قرص های هورمونی استروژن برای درمان بسیار کمک کننده هستد که باید به صورت واژینال استفاده شوند و خوراکی آن شانس سرطان سینه و رحم را بالا می برد و توصیه نمی گردد.

سونداژ متناوب یا CIC :

 هر بیمار مبتلا به بی اختیاری ادراری که مثانه اش کاملاً تخلیه نمی کند و ادرار در پشت مثانه باقی می ماند و باعث تشدید بی اختیاری ادراری و عفونت می شود. باید ادرار باقیمانده با سونداژ توسط خود بیمار خالی شود و بسته به شدت ادرار باقی مانده توصیه می کنیم که بیمار هر 5-4 ساعت خودش با سوند مثانه را تخلیه نماید.

قبل از شروع، روش سوند زدن به بیمار آموزش داده می شود. گذاشتن وسایل داخل واژن از قبیل pessari برای درمان بی اختیاری اصلاً توصیه نمی شود.

درمان های جراحی بی اختیاری ادراری

1- تزریق بوتاکس داخل مثانه

 در بیمارانی که دچار بی اختیاری ادراری اضطراری و بیش فعالی مقاوم به درمان دارویی هستند از روش تزریق بوتاکس داخل مثانه استفاده می شود.تزریق بوتاکس باعث شل شدن و فلج شدن عضلات مثانه شده و تحریک پذیری و تکرر ادراری را کاهش می دهد. ایراد تزریق عدم اطلاع از عوارض دیررس آن می باشد.

2- تحریک عصب خاص Sacral Nerve Stimulation

این روش اغلب برای درمان مثانه های بیش فعال مقاوم به درمان استفاده می شود که به علت جدید بودن آن و نیازمند امکانات تخصصی و هزینه بالا به عنوان روش درمانی روتین استفاده نمی شود.

3- بزرگ کردن مثانه با روده یا عمل Cysto Plasty

 این عمل برای بیماران با مثانه کوچک شده و عصبی و پرفشار که به همه راه های درمانی ذکر شده جواب نداده اند استفاده می شود. در این روش که یک عمل بزرگ و طولانی می باشد، حدود 50-60 سانت روده کوچک بیمار را بریده و به شکل مثانه در آورده و به مثانه بیمار پیوند می زنیم. به علت عدم توانایی انقباض و پمپاژ روده در بسیاری از موارد پس از عمل بیمار باید از سوند جهت تخلیه مثانه استفاده نماییم.

4- عمل جراحی بالا کشیدن گردن مثانه

که شامل TOT و TVT و Sling و برج Burch می باشد که مکانیسم جواب دهی این عمل ها بالا کشیدن گردن مثانه و اصلاح نسبی افتادگی مثانه است که باعث بهبودی در کنترل بیمار می شود. این عمل ها برای درمان بی اختیاری های استرسی و فشاری فقط استفاده می شوند.

5- تزریق مواد حجم دهنده به گردن مثانه از قبیل کلاژن

 این روش درمانی اغلب برای بیماران با بی اختیاری ادراری استرسی و فشاری به کار می رود که مواد حجم دهنده زیر دید دوربین به گردن مثانه تزریق می شود و مانع خروج ادرار از مثانه می گردد. عیب مواد تزریقی عبارتند از: 1- بعد از مدتی از بین می روند. 2- اثر بخشی آن نسبت به عمل جراحی بالا کشیدن گردن مثانه خیلی پایین تر می باشد.

6- کاشتن دریچه مصنوعی

این روش برای کسانی که به علت آسیب جراحی و یا تصادف دریچه کنترل کننده مثانه از بین رفته است استفاده می شود که با عمل جراحی اسفنکتر و دریچه مصنوعی را در گردن مثانه می کاریم و از عوارض آن ایجاد عفونت و نیاز به خارج کردن مجدد آن و همچنین قیمت بسیار بالای آن می باشد.