از قدیم الایام و از بدو تولد هر نوزادی بیماری هیپوسپادیازیس وجود داشته و از هر 300 تولد نوزاد پسر یک مورد دیده می شود که در گذشته به آن ختنه خدایی می گفتند یعنی پسر بچه ختنه شده به دنیا آمده است.  البته امروزه از نظر علمی این اصطلاح درست نمی باشد بلکه یک نوع عیب ساختاری آلت تناسلی مردانه مادرزادی می باشد.

تعریف هیپوسپادیازیس

در حالت طبیعی در آلت تناسلی مرد و نوزاد تازه متولد شده ادرار از نوک آلت تناسلی خارج می شود. در بیماری هیپوسپادیازیس مجرای آلت به جای نوک آلت در قسمت شکمی آلت قرار گرفته و بسته به شدت آن می تواند به نوع خفیف که در نزدیکی حشفه باشد. مثل شکل زیر و یا در حالت متوسط در وسط شکم آلت و در حالتهای شدید در نزدیکی بیضه ها و یا حتی در ناحیه میان دو راهی و جلو مقعد قرار بگیرد. هر چه محل خروج ادرار به طرف بیضه ها نزدیک باشد نشان دهنده شدت بیماری و همچنین همزمان بودن مشکلات دیگر از قبیل عدم نزول بیضه ها و یا وجود همزمان رحم و تخمدان در شکم نوزاد پسر و اختلال کلیوی در این نوزادان بالا است و باید بررسی شود.

شدت بروز هیپوسپادیازیس از نظر آماری چقدر است؟

همچنانکه عرض کردم در هر 300 مورد نوزاد بچه پسر دیده می شود.

علت ایجاد بیماری هیپوسپادیازیس چیست؟

علت ایجادکننده بیماری هیپوسپادیازیس مشخص نیست ولی

• ارث
• زایمان در مادران بالای 40 سال
• مصرف سیگار هنگام حاملگی
• از همه مهمتر اختلال هورمون تستوسترون و عملکرد آن در دوران جنینی که باعث رشد آلت جنین در داخل رحم مادر می باشد از عوامل ایجاد کننده هیپوسپادیازیس می باشند.

از کجا متوجه شویم که نوزاد پسر هیپوسپادیازیس دارد یا نه؟

باید در بدو تلود و در اتاق عمل نوزاد توسط پزشک معاینه شود. همچنانکه عرض کردم در بیماری هیپوسپادیازیس خروجی آلت از قسمت شکمی آلت تناسلی می باشد نه نوک آن. امروزه مردان جوانی را می بینیم که علیرغم گذشت سالیان سال از سن آنها هنوز بیماریشان تشخیص داده نشده است و در سنین میانسالی و بزرگسالی جهت درمان به پزشک مراجعه می کنند.

عوارض هیپوسپادیازیس چیست؟

بسته به شدت بیماری هیپوسپادیازیس ممکن است بیماری علائم زیر را داشته باشد

✔️ اگر خروجی ادرار نزدیک نوک آلت باشد اغلب علائمی ندارد.

✔️ ممکن است باعث پخش ادرار هنگام ادرار کردن شود

✔️ هر چه خروجی ادرار در قسمت شکمی تر باشد اعث انحناء آلت می شود.

✔️ از نظر زیبایی آلت تناسلی که در کسانی که مخصوصاً در شرف ازدواج هستند بسیار مهم می باشد.

✔️ اگر نوک مجرا به جلو مقعد باز شود بیمار مجبور می شود در حالت نشسته ادرار کند.

درمان هیپوسپادیازیس

تنها روش درمان هیپوسپادیازیس عمل جراحی ترمیم مجرا می باشد و بهترین زمان عمل جراحی در دوران کودکی و قبل از شروع مدرسه حدود 5 سالگی می باشد. هدف از درمان رساندن و یا نزدیک کردن خروجی ادرار به نوک آلت تناسلی و یا نزدیکی آن می باشد. بسته به شدت هیپوسپادیازیس نوع عمل جراحی فرق می کند.

برای انجام عمل جراحی روز عمل باید فرد در بیمارستان بستری شود و با بیهوشی عمومی عمل ترمیمی مجرا انجام می گردد. در هیپوسپادیازیس هایی که خروجی ادراری در شکم آلت تناسلی و یا نزدیک بیضه ها قرار دارند اغلب کجی آلت یا کوردی همراه هیپوسپادیازیس نیز وجود دارد که همزمان و یا به صورت عمل دو مرحله ای اصلاح می شود. اگر خروجی ادرار در زیر حشفه یا گلانز باشد عمل راحت تر است. در این حالت پوست آن را برداشته و محل مجرا را به نوک آلت می رسانیم. مانند شکل اگر خروجی ادرار در قسمت شکم و یا نزدیک بیضه ها باشند جراحی سخت تر بوده و باید از پوست ناحیه آلت تناسلی را برداشته و به صورت مجرای ادراری در آورده و به اصطلاح عمل ترمیم مجرا با گرافت پوستی انجام می شود.

مدت زمان بستری و توصیه های بعد از عمل

حین عمل برای بیمار یک سوند باریک گذاشته می شود که از آن هم برای تخلیه ادرار و عمل درست کردن مجرا روی آن استفاده می شود. به خاطر التهاب شدید محل عمل و راحت تخلیه شدن ادرار این سوند بسته به شدت هیپوسپادیازیس از 3 روز الی یک هفته خارج نمی شود و هر گونه خارج شدن خودبخودی سوند را سریع به دکتر خود اطلاع دهید چرا که خارج شدن سوند باعث عفونت و تشکیل فیستول شده و عمل را خراب می کند.
پانسمان و بانداژ محل عمل به مدت 72 ساعت می باشد که به ترمیم زخم و جلوگیری از آلوده شدن و عفونت محل عمل کمک می کنند.

عوارض هیپوسپادیازیس

شایعترین عارضه عمل ایجاد فیستول یا سوراخ باریک در محل عمل که ادرار از آن خارج می گردد، می باشد. درمان آن بسته به شدت و بزرگی فیستول فرق می کند اگر اندازه فیستول کوچک باشد خودبخود و در عرض 6 ماه بسته خواهد شد. اگر اندازه بزرگ باشد و خودبخود بسته نشود باید با جراحی سرپایی محل فیستول را ببندیم.

دکتر حسین کرمی متخصص جراحی کلیه ، مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص درمان آندوسکوپی و لاپاراسکوپی