بیش فعالی مثانه چیست؟ آیا درمان قطعی مثانه بیش فعال امکانپذیر است؟ بیش فعالی مثانه عبارت است از میل شدید ناگهانی (ارجنسی) برای خالی کردن مثانه است که ممکن است با بی اختیاری ادرار همراه باشد. به طور معمول تکرر ادرار و ادرار شبانه نیز از علائم دیگر این بیماری هستند. مجموعه این علائم به علائم ادراری تحتانی تحریکی یا Storage LUTS معروف هستند. اثر عمده این بیماری کاهش کیفیت زندگی بیماران و مغایرت آن با زندگی اجتماعی معمولی می باشد.
میزان ابتلا به بیماری چقدر است؟
این بیماری در عالم از علل عمده صرف هزینه درمانی برای بیمار و سیستم بهداشتی درمانی است. مطالعه ارزیابی بیش فعالی مثانه در سطح ملی در مقیاس وسیع و در افراد اجتماع آمریکا به اندازه گیری شیوع و اثر بیش فعالی مثانه در ایالات متحده اجرا شده است.
در اروپا حدود 49 ملیون و در آمریکا نزدیک به 33 ملیون نفر به علائم بیش فعالی مثانه مبتلا هستند. این نسبت بالاتر از شیوع بیماری فشار خون، آسم و دیابت می باشد! شیوع بیش فعالی مثانه با بالارفتن سن افزایش می یابد و البته این بیماری یک فرآیند طبیعی در نتیجه بالارفتن سن نمی باشد. به نظر می رسد در ایران تعداد این بیماران زیاد است اما تاکنون مطالعه ای در این مورد انجام نشده است.
وضعیت درمانی مبتلایان چگونه است؟
به دلیل ناشناخته ماندن این بیماری و نسبت دادن علائم بیماری به سایر بیماریها، تنها عده معدودی از درمان مناسب بهره می برند.
در تعدادی از این بیماران میزان علائم در حد غیر قابل تحمل بوده و باعث صرف هزینه قابل توجه از جانب بیمار و دستگاه های بهداشتی برای درمان می شود. به علاوه به دلیل وحشت اکثر مردم از بیماریهای کلیه و نسبت دادن علائم ادراری ناشی از بیش فعالی مثانه به احتمال خرابی کلیه، کیفیت زندگی مبتلایان به مقدار بیشتر از معمول صدمه خواهد دید.
در ویدئوی زیر دکتر کرمی زمان مناسب برای تخلیه ی ادرار را بیان می کند.
تشخیص بیماری بیش فعالی مثانه چگونه است؟
شرح حال، معاینه و استفاده از پرسشنامه های تدین شده مناسب اولین قدم در تشخیص بیماری است.
رد عفونت های ادراری و سایر بیماریهای دارای علامت مشابه با آزمایش های مناسب یا بررسی های تصویربرداری مختلف ابتلا به ساکن لازم است. برای تشخیص خود بیماری از تست اورودینامیکی استفاده می شود.
درمان بیش فعالی مثانه چگونه است؟
درمان شامل یک یا چند مورد از موارد زیر است:
- تغییر در شیوه رفتار شامل اجتناب از مصرف نوشابه و چای و سایر مایعات در مواقع خاص تجویز داروهای آرام کننده عضله و مخاط مثانه.
- تجویز دارو به داخل مثانه
- درمان با امواج الکتریکی متعادل کننده ندرتاً استفاده از اعمال جراحی
نتایج درمان چگونه است؟
شناسایی و درمان بیش فعالی مثانه در اوایل بیماری، در مراقبت بیماران نقشی بهتر و در کاهش هزینه ها نیز مؤثرتر خواهد بود. اما در عمل تأخیر زیاد در شناسایی و در تداوم پیگیری درمانی وجود دارد. شناساندن بیماری به افراد جامعه از پدیده “شرم از اعتراف به بیماری” و تسلیم شدن در مقابل این طرز فکر که بی اختیاری بخشی از بالا بردن اعتماد به نفس و کیفیت زندگی مبتلایان کمک خواهد کرد.
آیا بیماری پیش فعالی مثانه ارثی است؟
درمان خانگی مثانه بیش فعال
1- مصرف غذا ها و نوشیدنی هایی را که موجب تحریک مثانه می شوند، کاهش دهید. غذا ها و نوشیدنی های خاصی وجود دارند که مثانه را تحریک می کنند. شما می توانید درمان مثانه بیش فعال را با پرهیز از نوشیدنی های ادرارآور شروع کنید. این نوشیدنی ها حاوی الکل و کافئین هستند که بدن شما را تشویق به تولید ادرار بیشتر می کنند. شما همچنین می توانید چندین غذا را از برنامه غذایی خود حذف کنید، سپس آنها را یکی یکی اضافه کنید.
این کار به شما نشان می دهد که کدام غذاها علائم شما را تشدید می کنند، بنابراین می توانید از مصرف آنها خودداری کنید. شما می توانید برای بهبود هضم غذا، فیبرها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. غلات و بلغور جو دو سر بسیار مفید هستند. میوه های تازه و خشک شده، سبزیجات و حبوبات نیز می توانند به شما کمک کنند. بسیاری از افراد، وقتی که روش خوردن و نوشیدن خود را تغییر می دهند، احساس بهتری پیدا می کنند.
برخی از غذاها و نوشیدنی ها که ممکن است مثانه شما را تحت تأثیر قرار دهند:
- قهوه/کافئین
- چای
- الکل
- نوشابه و دیگر نوشیدنی های گازدار
- برخی از مرکبات
- غذاهای حاوی گوجه فرنگی
- شکلات (غیر از شکلات سفید)
- برخی از غذاهای تند
درمان قطعی مثانه بیش فعال
تست عصب مثانه (اورودینامیک) یکی از روش‌های تشخیصی است که عملکرد عصب‌ها و عضلات مثانه را بررسی می‌کند. این تست به شناسایی علت دقیق مشکلات مثانه کمک می‌کند، به‌ویژه در مواردی که مثانه بیش‌فعال به درمان‌های مرسوم پاسخ نمی‌دهد. اگر نتایج این تست نشان‌دهنده مشکلات عصبی مثانه باشد، درمان‌های زیر می‌توانند مؤثر باشند:
1. تحریک الکتریکی عصب (Neuromodulation)
این روش، سیگنال‌های عصبی که به مثانه ارسال می‌شوند را تنظیم می‌کند:
الف) تحریک عصب خاجی (Sacral Nerve Stimulation)
یک دستگاه کوچک شبیه به ضربان‌ساز در ناحیه پایین کمر قرار داده میشود.
این دستگاه با ارسال پالس‌های الکتریکی به اعصاب خاجی، عملکرد مثانه را تنظیم می‌کند.
ب) تحریک عصب تیبیال خلفی (PTNS)
تحریک عصب تیبیال که در مچ پا قرار دارد، سیگنال‌های مثانه را از طریق اعصاب بهبود می‌بخشد.
این روش غیرتهاجمی است و در جلسات هفتگی انجام میشود.
برای بررسی بیشتر مقاله ی: نوار مثانه در تهران کجا انجام میشود را بخوانید!
2- تعداد دفعات ادرار کردن خود را یادداشت کنید. به مدت چند روز، تعداد دفعات دستشویی رفتن خود را ثبت کنید. این کار به شما کمک می کند که درک بهتری از بدن خود داشته باشید. این یادداشت ها ممکن است به شما نشان دهند که علائم شما بدتر شده است. برای مثال، آیا علائم شما پس از نوشیدن یا خوردن غذاهای خاصی تشدید می شوند؟ وقتی که مایعات کافی نمی نوشید، علائم شما بدتر می شوند؟
3- ادرار کردن مجدد. در این حالت شما دوبار مثانه خود را تخلیه می کنید. این راهکار می تواند برای کسانی که در تخلیه کامل مثانه خود مشکل دارند، مفید باشد. پس از این که به دستشویی می روید، می توانید چند ثانیه منتظر بمانید، سپس دوباره تلاش کنید.
4- به تأخیر انداختن ادرار. قبل از رفتن به دستشویی صبر کنید، حتی اگر نیاز فوری به ادرار کردن دارید. در ابتدا فقط چند دقیقه باید صبر کنید. به تدریج ممکن است قادر باشید دو تا سه ساعت دستشویی رفتن خود را به تأخیر بیندازید. این کار را فقط در صورت توصیه پزشک انجام دهید. برخی از افراد وقتی که بیش از حد برای دستشویی رفتن منتظر می مانند، احساس می کنند که شرایط آنها بدتر شده یا دچار نشت ادرار شده اند.
5- زمان بندی ادرار. این روش به این معناست که برنامه ی دستشویی روزانه داشته باشید. به جای دستشویی رفتن در صورت نیاز، شما باید در طول روز در زمان های مشخصی به دستشویی بروید. شما و پزشکتان یک برنامه ی منطقی تنظیم خواهید کرد و شما باید سعی کنید هر دو تا چهار ساعت یکبار به دستشویی بروید، چه احساس نیاز داشته باشید، چه نداشته باشید. هدف این است که از نیاز مبرم و فوری به ادرار جلوگیری کنید و کنترل آن را دوباره به دست آورید.
6- تمریناتی برای تقویت عضله ی مثانه.
◾ تمرینات کگل: سفت کردن و محکم نگه داشتن عضلات لگن برای تقویت کف لگن
◾ انقباض های سریع: در این تمرین باید عضلات کف لگن خود را بارها و بارها فشرده و رها کنید. بنابراین، وقتی که نیاز فوری به دستشویی رفتن دارید، چند انقباض سریع می تواند نیاز مبرم به دستشویی رفتن را کنترل کند. پزشک یا فیزیوتراپیست به شما نحوه انجام این حرکات را آموزش می دهد.
تمرینات ذهن آگاهی و بازخورد زیستی نیز به شما در شناخت مثانه کمک می کنند. این روش از صدا ها و نمودارهای کامپیوتری برای بررسی حرکات عضلات استفاده می کند. این تمرینات به شما آموزش می دهند که عضلات لگن چگونه حرکت می کنند و چقدر قوی هستند.
قرص های مناسب برای درمان مثانه بیش فعال
داروهای آنتی کولینرژیک: این داروها می توانند مثانه بیش فعال را درمان کنند و برای بی اختیاری ادراری مفید باشند. اُکسی بوتینین (دیتروپان)، تولترودین (دترول)، داریفناسین (انابلکس)، فسوترودین (توویاز)، سولیفناسین (وزیکر) و کلرید تروسپیوم، نمونه هایی از داروهای آنتی کولینرژیک هستند.
تزریق بوتاکس برای درمان مثانه
یک اورولوژیست یا متخصص زنان می تواند این کار را انجام دهد. آنها ممکن است خدمات بوتاکس مثانه را ارائه دهند. بوتاکس با شل کردن عضله ی دیواره مثانه، بی اختیاری ادرار و نیاز فوری به ادرار را کاهش می دهد. بوتاکس همچنین، از فشار بیش از حد به مثانه جلوگیری می کند. پزشک برای تزریق سم بوتولونیوم به مثانه، از یک سیتوسکوپ برای مشاهده درون مثانه استفاده می کند و سپس مقدار کمی از ماده را به عضله ی مثانه تزریق می کند.
این رویکرد در مطب پزشک با بیحسی موضعی انجام می شود. تأثیر بوتاکس تا 6 ماه دوام دارد. وقتی که علائم مثانه بیش فعال برمی گردد، تکرار درمان ضروری خواهد بود. پس از آن، پزشک شرایط شما را بررسی می کند تا ببیند درمان بوتاکس برای شما تأثیر مثبتی داشته است یا خیر.
او شرایط شما را بررسی می کند تا متوجه شود که مشکل شما رفع شده است یا هنوز هم نمی توانید حجم ادرار زیادی را در خود نگه دارید. اگر ادرار شما به خوبی آزاد نمی شود، ممکن است لازم باشد به طور موقت از یک سوند استفاده کنید.
تحریک عصب
درمان دیگر برای افرادی که نیاز به کمک دارند، تحریک عصب می باشد که درمان نورومدولاسیون نیز نامیده می شود. این نوع درمان، پالس های الکتریکی را به عصب هایی می فرستد که مسیر مشترکی به مثانه دارند.
در مشکل مثانه بیش فعال، سیگنال های عصبی بین مثانه و مغز ارتباط درستی ندارند. این پالس های الکتریکی به مغز و عصب ها کمک می کنند تا ارتباط بهتری با مثانه داشته باشند، به طوری که مثانه بتواند عملکرد درستی داشته باشد و علائم بیش فعالی مثانه بهبود پیدا کند.
دو نوع روش تحریک عصب وجود دارد:
تحریک عصب تیبیال از طریق پوست (PTNS): PTNS روشی است که عصب های مثانه را ترمیم می کند و با قرار دادن یک الکترود کوچک در نزدیکی قوزک پا انجام می شود. در این روش، پالس هایی به عصب تیبیال ارسال می شود. عصب تیبیال در امتداد زانو به عصب های پایین کمر می رسد. پالس ها به کنترل سیگنال هایی کمک می کنند که عملکرد درستی ندارند. اغلب اوقات، بیماران بسته به تأثیر درمان، به 12 جلسه درمانی نیاز خواهند داشت.
نورومدلاسیون ساکرال (SNS): این روش نحوه عملکرد عصب ساکرال را تغییر می دهد. این عصب، سیگنال هایی را بین نخاع و مثانه جابه جا می کند. عملکرد این روش، کمک به نگهداری و آزادسازی ادرار می باشد. در بیماری مثانه بیش فعال، این سیگنال های عصبی، وظیفه خود را به درستی انجام نمی دهند. در این روش، از یک ضربان ساز مثانه برای کنترل این سیگنال ها استفاده می شود.
اولین قدم، کاشت یک سیم الکتریکی در زیر پوست پایین کمر می باشد. این سیم در ابتدا به ضربان ساز دستی متصل می شود تا پالس هایی را به عصب ساکرال بفرستد. شما و پزشکتان باید بررسی کنید که آیا این ضربان ساز می تواند به شما کمک کند یا خیر. در صورتی که این روش مؤثر باشد، دومین مرحله، کاشت یک ضربان ساز دائمی است که می تواند ریتم عصب را تنظیم کند.
دکتر حسین کرمی متخصص جراحی کلیه ، مجاری ادراری تناسلی و فلوشیپ فوق تخصصی درمان آندوسکوپی و لاپاراسکوپی
عضو هیئت علمی و دانشیار دانشگاه شهید بهشتی تهران ، عضو انجمن ارولوژی اروپا ، امریکا و آسیا
مهرداد
سه شنبه ۱۱ شهریور ۴( 1 هفته پیش)
تعداد بازدید: 19
مشاهده پرسش
همیارسیستم