بی اختیاری ادرار در زنان یک مشکل بسیار شایع و آزار دهنده است که می تواند کیفیت زندگی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. این وضعیت به دلایل مختلفی از جمله زایمان، یائسگی، یا ضعف عضلات کف لگن رخ می دهد. یافتن بهترین داروی بی اختیاری ادرار در زنان مستلزم درک دقیق نوع بی اختیاری است. بنابراین، اولین و حیاتی ترین گام در مسیر درمان، تشخیص تخصصی است که از طریق تست نوار مثانه یا همان Urodynamic انجام می شود.
تشخیص دقیق با تست نوار مثانه
بی اختیاری ادرار دارای انواع مختلفی است و داروی مؤثر برای یک نوع، ممکن است برای نوع دیگر کارایی نداشته باشد. بنابراین، قبل از شروع هرگونه درمان دارویی، باید نوع دقیق مشکل مشخص شود. برای درک بیشتر توضیحات دکتر کرمی را در ویس زیر بشنوید:
چرا باید تست نوار مثانه بدهید
تست نوار مثانه یک مجموعه آزمایش تشخیصی است که عملکرد مثانه و مجرای ادرار را در هنگام ذخیره و دفع ادرار ارزیابی می کند.
این تست به پزشک کمک می کند تا بفهمد آیا بی اختیاری ناشی از پرکاری مثانه (بی اختیاری اضطراری) است یا ضعف اسفنکتر (بی اختیاری فشاری) یا ترکیبی از هر دو. نتیجه تست نوار مثانه، نقشه راه پزشک برای تجویز بهترین داروی بی اختیاری ادرار در زنان و انتخاب دوز مناسب است.
انواع اصلی بی اختیاری در زنان
- 1_بی اختیاری اضطراری (Urge Incontinence): ناشی از انقباضات ناخواسته و ناگهانی مثانه (مثانه پرکار).
- 2_بی اختیاری فشاری (Stress Incontinence): ناشی از ضعف عضلات کف لگن و نشت ادرار هنگام سرفه، خنده یا عطسه.
- 3_بی اختیاری مختلط (Mixed Incontinence): ترکیبی از دو نوع فوق.
بهترین داروی بی اختیاری ادرار در زنان بر اساس نوع عارضه
داروهای مورد استفاده در درمان بی اختیاری ادرار، بسته به مکانیسم اثر و نوع بی اختیاری، به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: داروهای تثبیت کننده مثانه (برای بی اختیاری اضطراری) و داروهای تقویت کننده اسفنکتر (برای بی اختیاری فشاری).
درمان بی اختیاری فشاری: دولوکستین (Duloxetine)
برای بی اختیاری فشاری (نشت ادرار هنگام فعالیت بدنی و فشار)، داروی دولوکستین اغلب تجویز می شود.
دولوکستین ۳۰ میلی گرم و دوزهای بالاتر، در اصل یک داروی ضد افسردگی است (از دسته SNRIها). این دارو با افزایش سطح سروتونین و نوراپی نفرین در نخاع، به تقویت عضلات اسفنکتر (دریچه نگهدارنده) و مجرای ادرار کمک می کند. این تقویت عضلانی باعث می شود که دریچه در برابر فشار ناگهانی بهتر مقاومت کند.
دولوکستین می تواند در کاهش دفعات نشت ادرار در زنان مبتلا به بی اختیاری فشاری مؤثر باشد، اگرچه به ندرت به عنوان درمان خط اول مطلق تجویز می شود.
عوارض جانبی: شایع ترین عوارض شامل حالت تهوع، خشکی دهان و یبوست است.
ب) درمان بی اختیاری اضطراری (مثانه پرکار)
این گروه از داروها برای کاهش انقباضات ناخواسته و افزایش ظرفیت مثانه استفاده می شوند.
۱. داروهای آنتی موسکارینی (Antimuscarinics)
این داروها با مسدود کردن گیرنده های خاص (گیرنده های موسکارینی) در عضله مثانه، انقباضات ناگهانی و غیرارادی مثانه را کاهش می دهند. این کار باعث شل شدن عضله مثانه و افزایش میزان ادراری می شود که مثانه می تواند قبل از احساس اضطرار نگه دارد.
نام ژنریک دارو (اصلاح شده) | نام تجاری رایج (کلید واژه جستجوی کاربر) | کاربرد و نکته مهم |
تولترودین (Tolterodine) | دترول، تولترازین | یکی از اولین و پرکاربردترین داروهای این دسته برای مثانه پرکار. |
سولیفناسین (Solifenacin) | وزی کید (Vesicare) | داروی مؤثر با مصرف یک بار در روز، که به دلیل عملکرد طولانی مدت پرطرفدار است. |
اکسی بوتینین (Oxybutynin) | ویزیکر، دترولید (شکل قدیمی) | داروی قدیمی تر، اما مؤثر که در اشکال خوراکی و پچ پوستی موجود است. |
تروسپیوم (Trospium) | سانتورا | کمتر در مغز نفوذ می کند، بنابراین احتمال عوارض شناختی (مانند گیجی) در افراد مسن کمتر است. |
فسوترودین (Fesoterodine) | تولترازین (وابسته) | یک پرو داروی فعال تر که اثر مشابه تولترودین دارد. |
عوارض شایع: خشکی دهان (شایع ترین)، یبوست، تاری دید جزئی و در موارد نادر مشکلات شناختی (به ویژه در افراد مسن).
آگونیست بتا-۳ (Beta-3 Agonists)
این داروها یک رویکرد جدیدتر در درمان بی اختیاری ادرار هستند و برخلاف داروهای آنتی موسکارینی، به جای مسدود کردن گیرنده ها، گیرنده های بتا-۳ را تحریک می کنند.
میرا بگرون (Mirabegron):
با فعال کردن گیرنده های بتا-۳ در عضله مثانه، باعث شل شدن عضله در طول فاز پر شدن مثانه می شود و بدون افزایش انقباضات، ظرفیت مثانه را افزایش می دهد.
میرا بگرون معمولاً عوارض جانبی آنتی موسکارینی کمتری دارد (به خصوص خشکی دهان و یبوست کمتر). این دارو اغلب برای بیمارانی که داروهای آنتی موسکارینی را تحمل نمی کنند، بهترین داروی بی اختیاری ادرار در زنان محسوب می شود.
فراتر از مصرف بهترین دارو
درمان بی اختیاری ادرار در زنان یک فرآیند چند مرحله ای است که دارو تنها بخشی از آن است.
تمرینات کف لگن (Kegel)
در تمام انواع بی اختیاری، به ویژه بی اختیاری فشاری، انجام منظم و صحیح تمرینات کگل ضروری است. این تمرینات می توانند ماهیچه هایی که از مثانه حمایت می کنند را تقویت کنند.
اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی
- کاهش وزن: کاهش وزن قابل توجه در زنان چاق، فشار وارد بر مثانه را کم می کند.
- اجتناب از مصرف بیش از حد کافئین، الکل، نوشیدنی های گازدار و غذاهای تند.
- آموزش مثانه برای دفع ادرار در زمان های مشخص (هر ۲ تا ۴ ساعت یک بار)، حتی زمانی که احساس اضطرار وجود ندارد.
چرا انتخاب دارو برای هر فرد متفاوت است؟
- بهترین داروی بی اختیاری ادرار در زنان یک نسخه ثابت نیست. پزشک متخصص (اورولوژیست یا متخصص زنان و زایمان) موارد زیر را در نظر می گیرد:
- _شدت علائم: اینکه بی اختیاری چقدر بر زندگی روزمره تأثیر گذاشته است.
- _بیماری های همراه: برخی داروها در بیماران مبتلا به گلوکوم (آب سیاه) یا مشکلات قلبی عروقی منع مصرف دارند.
- _عوارض جانبی: تحمل بیمار نسبت به عوارض جانبی (مثلاً اگر خشکی دهان بیمار را آزار دهد، معمولاً میرا بگرون ترجیح داده می شود).
نتیجه گیری
بی اختیاری ادرار در زنان وضعیتی قابل درمان است و نباید آن را پنهان کرد. گام اصلی، تشخیص صحیح از طریق تست نوار مثانه است. در ادامه، داروهایی مانند دولوکستین برای بی اختیاری فشاری و آنتی موسکارینی ها (سولیفناسین، تولترودین) و میرا بگرون برای مثانه پرکار، با موفقیت استفاده می شوند. با ترکیب درمان دارویی مناسب و اصلاح سبک زندگی، زنان می توانند کنترل مثانه خود را به دست آورده و کیفیت زندگی خود را به طور کامل بازیابند.