امروز شعار عالم جراحی انجام عملهای بزرگ از طریق شکاف های کوچک می باشد.در این راستا عملهای لاپاراسکوپی روز به روز جایگاه خاص خود را پیدا می کنند. لاپاراسکوپی چیست؟ لاپاراسکوپی نوعی روش جراحی است که به جراح این امکان را می دهد تا بدون نیاز به ایجاد برش های بزرگ در پوست، به داخل شکم (شکم) و لگن دسترسی پیدا کند.

در عمل لاپاراسکوپی با عبور لوله های باریکی به نام تروکار و عبور وسایلهای جراحی از قبیل نور، دروبین، پنس و قیچی تمام مراحل عمل در درون شکم و بدون برش بدرستی و با بزرگنمایی محل عمل در تلویزیون انجام می شود.

روش انجام لاپاراسکوپی چگونه است؟

ابتدا با بیهوشی عمومی یا نخاعی بسته به نوع جراحی، استفاده از سوزن مخصوص یا تروکار که ابتدا در ناحیه ناف وارد شکم می شود گاز را وارد حفره شکمی می کنیم و سپس با عبور دوربین به داخل شکم و بزرگنمائی چند برابر آن در تلویزیون لوله های تروکار بعدی بسته به نوع عمل و محل عمل گذاشته می شود و با عبور وسایل جراحی مخصوص لاپاراسکوپی از قبیل قیچی، کوتر، پنس و غیره تمام مراحل عمل جراحی به روش بسته انجام می شود.

طول عمل لاپاراسکوپی چقدر است؟

بسته به نوع عمل و مهارت جراح زمان عمل از چند دقیقه برای عمل‌های تشخیصی مانند: بیضه پایین نیامده – کیست و واریکوسل تا 3-5 ساعت برای عملهای بزرگ مثل جراحی سرطان پروستات و تومورهای بیضه متغیر است.

عوارض عمل جراحی لاپاراسکوپی چیست؟

مثل تمام عملهای جراحی، لاپاراسکوپی نیز عوارض خودش را دارد که اغلب ناچیز و قابل کنترل هستند از جمله:

• عفونت محل تروکارها
• آسیب به احشاء مجاور از قبیل روده – کبد – طحال که بسیار ناچیز و با درصد پایین همراه هستند.
• خونریزی از رگهای بزرگ و تبدیل به عمل جراحی باز که با افزایش مهارت جراح از درصد آن کاسته می شود.

حسن عمل لاپاراسکوپی به عمل جراحی باز چیست؟

در روش لاپاراسکوپی عمل های جراحی بدون شکاف بزرگ پوستی تنها با چند بخیه در محل ورودی لوله های تروکار انجام می شود. زیبائی پوست، درد کمتر و بستری کمتر در بیمارستان و برگشتن سریع به کار و روزمره های زندگی از محاسن لاپاراسکوپی نسبت به عمل جراحی باز می باشند.

درصد موفقیت های عمل لاپاراسکوپی چقدر است؟

با افزایش مهارت جراح و گذراندن دوره تکمیلی آموزش لاپاراسکوپی اغلب عملها با درصد بالا و معادل عملهای جراحی باز انجام می شود.

چه عملهایی در رشته ارولوژی یا جراحی کلیه و مجاری ادراری با لاپاراسکوپی انجام می شود؟

امروزه بیش از 90درصد عملهای جراحی ناحیه لگن و شکم با لاپاراسکوپی قابل انجام است که در ارولوژی شامل: براشتن کلیه های سرطانی- برداشتن کلیه هایی که خاموش هستند

• رفع محل تنگی حالب و کلیه ها که یکی از شایعترین ناهنجاریهای در کلیه ها می باشند
• خارج کردن سنگهای بزرگ حالب
• کاشتن مجدد حالبها به مثانه
• برداشتن غده سرطانی پروستات
• عمل جراحی واریکوسل که شایعترین علت ناباروری مردان است.
• کیستهای بزرگ کلیه
•  عمل جراحی RPLND که برای درمان سرطان بیضه انجام می شود.

لاپاراسکوپی نفرکتومی (برداشتن کلیه ها)

در این روش کلیه های سرطانی وغیر سرطانی که کار نمی کنند بدون شکاف بزرگ، درد پهلو و برداشتن دنده ها که خود باعث افزایش درد پهلو و گهگاهی فتق محل عمل می شود، کلیه را از شکاف باریک و کوچک خارج می کنیم. به علت شکاف کوچک محل عمل پس از عمل جراحی بیمار درد کمتری نسبت به عمل جراحی باز داشته و سریعتر از بیمارستان مرخص گردیده و به کار خود بر می گردد.

بخیه های محل عمل 3-5 روز بعد خارج می شود و به بیمار توصیه می شود در صورت داشتن هر گونه مشکلی با محل جراحی تیم پزشکی در ارتباط باشد. همچنین لازم به ذکر است که کلیه های سرطانی در مراحل شورع و پائین سرطان با روش لاپاراسکوپی کاملاً قابل درمان بوده و در بسیاری از مواقع فقط قسمت سرطانی برداشته می شود و نیاز به برداشتن کل کلیه ها نیست. در کلیه های خاموش که باعث فشار خون و عفونت های ادراری می گردند با این روش بدون شکاف بزرگ خارج می شوند.

لاپاراسکوپیک پیلوپلاستی

تنگی محل حالب به لگنچه (UPJ) که اغلب مادرزادی بوده و در جنس مذکر و در طرف چپ اتفاق می افتد جزء بیماریهای بسیار شایع در ارولوژی می باشد که حتی در سونوگرافی دوران جنینی قابل کشف می باشد. بسته به شدت تنگی و یک طرفه یا دوطرفه بودن آن و همچنین زمان تشخیص به علت انسداد مادرزادی موجود فعالیت کلیه به درجاتی تحت تأثیر قرار گرفته و خراب می شوند.

علامتهای UPJ یا تنگی محل انسداد حالب به لگنچه ممکن است با درد پهلو، عفونت های ادراری، وجود خون در ادرار یا به صورت اتفاقی کشف می شوند و با توجه به اهمیت فوق به والدین توصیه می گردد در سنین پائین حتماً حداقل یکبار سونوگرافی از بچه ها را انجام دهند. هر چه شدت انسداد بیشتر و زمان تشخیص دیرتر باشد آسیب به کلیه ها بیشتر و غیر قابل برگشت خواهد بود.

برای بررسی بیشتر UPJO و تصمیم به عمل جراحی یا پیگیری آن از سونوگرافی، IVP و DTPA اسکن استفاده می شود. روشهای مختلفی برای درمان UPJO وجود دارد که از آن جمله به عمل جراحی باز، اندوپیلوتومی از بالا و پائین و گشاد کردن با بالون می توان اشاره کرد.

در حال حاضر 2 روش عمل جراحی باز و لاپاراسکوپی بالاترین درصد موفقیت را دارد. حسن عمل لاپاراسکوپی جلوگیری از برش بزرگ روی پهلوها، درد کمتر و بهبودی سریع تر می باشد. تمام تکنیکهای عمل جراحی باز برای UPJO به روش لاپاراسکوپی قابل انجام می باشد.

در روش لاپاراسکوپی محل تنگی حالب به لگنچه قطع شده و برداشته می شود و قسمت گشاد حالب به لگنچه پیوند داده شده و با نخ ظریف ویکریل 4صفر دوخته می شود و یک عدد سوند دابل جی در حالب و کلیه ها قرار داده شده و 4 هفته بعد به صورت سرپایی خارج می شود.

ویدیو جراحی لاپاراسکوپی

درصد موفقیت عمل لاپاسکوپیک پیلوپلاستی

بسته به طول تنگی و سابقه جراح فرق می کند در مراکز جراحی مجهز تر و جراحان با سابقه عملهای زیاد لاپاراسکوپی درصد موفقیت بالای 90درصد باشد.

چه کارهایی برای پی گیری و ارزیابی موفقیت عمل ضروری است؟

بهترین وسیله برای ارزیابی درصد موفقیت و باز شدن محل انسداد انجام ایزوتوپ اسکن از نوع DTPA با تزریق لازیکس است که در صورت تخلیه کلیه عمل جراحی موفقیت آمیز بوده است.

دکتر حسین کرمی متخصص جراحی کلیه ، مجاری ادراری تناسلی و فلوشیپ فوق تخصصی درمان آندوسکوپی و لاپاراسکوپی  

عضو هیئت علمی و دانشیار دانشگاه شهید بهشتی تهران ، عضو انجمن ارولوژی اروپا ، امریکا و آسیا