چه تفاوتی بین سرطان مثانه و عفونت مثانه وجود دارد؟ عفونت مثانه یا همان التهاب مثانه، به علت های عفونی ایجاد می شود (وجود ویروس مانند آدنوویروس و یا وجود باکتری مانند Ecoli ) و باعث التهاب مخاط مثانه و علائم تحریک پذیری شامل تکرر ادرار، خون در ادرار و سوزش ادرار می شود. سرطان مثانه علت و عامل ویروس و باکتری ندارد، و به علت سرطانی شدن سلول های مخاط مثانه ایجاد می گردد و در حقیقت تکثیر بی رویه سلول های سرطانی، مثل همه جاهای بدن باعث ایجاد تومور یا سرطان مثانه می گردد.
علل ایجاد سرطان مثانه
سرطان مثانه شایعترین سرطان، در سیستم ادراری می باشد و عوامل مختلفی در ایجاد آن دخالت دارند. مصرف انواع دودها، عفونت های ادراری مزمن، عوامل شغلی مانند لاستیک سازی، رادیوتراپی و شیمی درمان، استفاده طولانی از سوند ادراری در بروز آن دخیل هستند.
علائم و نشانه های سرطان
خون در ادرار شایعترین علامت آن است. این خونریزی به صورت متناوب و بدون درد می باشد که به صورت خون روشن و با دفع لخته از ادرار یا به صورت میکروسکوپی و در آزمایش ادرار مشخص می شود و هیچ ارتباطی بین شدت خونریزی و شدت ضایعه وجود ندارد. به عنوان مثال در پشت یک خونریزی میکروسکوپی، ممکن است یک تومور بزرگ باشد و برعکس خونریزی واضح و روشن، علت آن یک تومور کوچک باشد.
دومین علامت آن درد و سوزش و تحریک پذیری ادرار و تکرر ادراری مزمن است، که اغلب در زمینه سرطان مثانه از نوع این سایتو می باشد. در اینجا یادآوری می شود که 75 درصد خونریزی ادراری بدون درد، که هر از چندگاهی اتفاق می افتد، شایعترین نشانه سرطان مثانه می باشد. در ادامه تفاوت سرطان مثانه با عفونت مثانه را بیان خواهیم کرد.
عفونت مثانه چیست؟
عفونت مثانه یا سیستیت، به معنی ملتهب شدن مخاط مثانه است که اغلب به شکل صعودی و از پایین مجاری ادراری به مثانه وارد می شود.
عفونت مثانه چه علائمی دارد؟
مثانه به عنوان کیسه نگهدارنده ادراری حدود 500 cc یا نیم لیتر ادرار را می تواند نگه دارد. عامل عفونی که اغلب باکتری به نام Ecoli می باشد، باعث التهاب و علائم تحریک پذیری مثانه شامل: تکرر، خونریزی، سوزش ادرار، بد بو شدن و تغییر رنگ ادراری می گردد.
یکی دیگر از عوامل التهاب مثانه، ویروسی به نام آدنو ویروس می باشد که باعث التهاب شدید مخاط مثانه و خونریزی وسیع شده، و در عرض چند روز خودبخود فروکش می کند. به اختصار باید گفت که هر موقع تکرر ادرار و سوزش ادرار، به همراه تغییر رنگ ادراری به صورت ناگهانی ایجاد شود، عفونت ادراری است مگر خلافش ثابت شود.
اگر شما دچار علائم فوق با شک به عفونت ادراری شدید چه کار باید بکنید؟
اولین قدم اجتناب از مصرف بی رویه و خودسرانه دارو است. شما باید به دکتر ارولوژی مراجعه نمایید. دکتر پس از معاینه، از شما درخواست آزمایش، کشت ادرار و آنتی بیوگرام می کند. آنتی بیوگرام چیست؟ آنتی بیوگرام به معنی مشخص کردن نوع باکتری و درصد حساسیت آن به داروهای متخلف می باشد. و لذا پزشک، بهترین دارو که بیشترین اثر را روی درمان در کوتاه ترین زمان داشته باشد، انتخاب می کند. بر اساس آمار، شایعترین نوع باکتری ایجاد کننده عفونت ادراری، باکتری به نام Ecoli است که به داروهایی به نام سیپروفلوکساسین و کوتریموکسازول می باشد. توصیه می شود دوز دارو و روزهای مصرف آن توسط دکتر معالج شما مشخص شود.
اگر منشاء التهاب مثانه، آدنو ویروس باشد نیاز به دارو نیست و مثل دیگر بیماری های ویروسی خود به خود خوب خواهد شد. مصرف مایعات زیاد و تخلیه به موقع و کامل مثانه، به همراه مصرف منظم داروها فاکتورهای اساسی در درمان عفونت مثانه می باشند. در کسانی که به هر علتی ادرارشان خوب تخلیه نمی شود، باقی ماندن ادرار در مثانه، که محیط مناسبی برای تکثیر باکتری می باشد، عامل عفونت های مقاوم به درمان می باشند. در این شرایط باید تدابیر درمانی لازم برای تخلیه ادرار باقی مانده ادرار انجام گردد.
روش های درمان عفونت مثانه و سرطان مثانه
با توجه به ماهیت مختلف این دو نوع بیماری، درمان آنها نیز کاملاً متفاوت است.
درمان عفونت مثانه: درمان عفونت ادراری شامل استفاده از داروهای مناسب براساس آزمایش و کشت ادرار، و استریل و تمیز نگه داشتن ناحیه تناسلی و اجتناب از فعالیت های جنسی آلوده کننده، و همچنین درمان و از بین بردن عامل زمینه ای (که شایعترین آن ادرار باقی مانده است) و همچنین تخلیه به موقع مثانه و اجتناب از نگه داشتن بیخودی ادرار می باشد.
درمان سرطان مثانه: بر خلاف عفونت ادراری، درمان سرطان مثانه به روش های مختلف جراحی از قبیل تراش تومور به روش آندوسکوپی یا TURBT و درمان جراحی با برداشتن قسمتی از مثانه و همچنین تخلیه کامل مثانه یا رادیکال سیستکتومی می باشد که در مراحل پیش رونده سرطان مثانه انجام می شود. یکی دیگر از درمان های سرطان پیشرفته مثانه، شیمی درمانی و رادیوتراپی می باشد که مختصر به شرح آن می پردازیم.
روش TURBT یا درمان آندوسکوپی سرطان مثانه
روش آندوسکوپی بهترین و قطعی ترین روش تشخیص سرطان مثانه، و همچنین درمان تومور زمانی که به لایه های زیر منتشر نشده است، می باشد. در این روش که در بیمارستان با بی حسی نخاعی و یا بیهوشی عمومی، و با عبور آندوسکوپ به داخل مثانه انجام می شود و با استفاده از جریان برق و یا کوتر، سلول های سرطانی و تومور را کاملاً تراش داده و محل را پاکسازی می کنیم و نمونه ها را جهت بررسی نسجی به دکتر های متخصص آسیب شناسی یا پاتولوژی می فرستیم.
زمان بررسی حدود یک هفته طول می کشد و دکتر پاتولوژی نوع تومور، میزان بدخیمی و شدت درگیری مثانه را گزارش می کند. اگر تومور محدود به مخاط مثانه باشد و عضلات مثانه درگیر نشده باشد، درمان همین جا با پیگیری منظم و تحت نظر بودن پزشک معالج می باشد. اگر گرید یا شدت بدخیمی بالا باشد نوع П و Ⅲ و عضلات درگیر نباشد، اصولاً از ماده ای به نام ب – ث – ژ که همان ضعیف شده عامل ایجاد کننده سل است، به صورت منظم هر هفته داخل مثانه ریخته می شود و نقش موثری در جلوگیری از عود مکرر تومور دارد.
جراحی پارشیل سیستکتومی
به معنی برداشتن قسمتی از مثانه مبتلا به سرطان مثانه است که در موارد خاصی انجام می شود.
جراحی رادیکال سیستکتومی
به معنی برداشتن کل مثانه، پروستات در آقایان و رحم و تخمدان ها در خانم ها، به همراه مثانه می باشد. این عمل در کسانی انجام می شود که در بررسی های آسیب شناسی، بعد از تراش تومور مثانه به روش TURBT یا همان آندوسکوپی، درگیری عضلات مثانه گزارش می شود و یکی از سخت ترین عمل های جراحی است. در یک عمل جراحی 3-5 ساعته، مثانه به همراه پروستات در آقایان و رحم و تخمدان در خانم ها برداشته می شود و از روده ها به عنوان جایگزین مثانه و یا انحراف ادرار به پوست و از کیسه ادراری جهت تخلیه مثانه استفاده می شود. در صورت نیاز از شیمی درمانی نیز به عنوان درمان تکمیلی استفاده می شود.
دکتر حسین کرمی متخصص جراحی کلیه ، مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص درمان آندوسکوپی و لاپاراسکوپی