هماچوری یعنی وجود خون در ادرار. اگر در ادرار خود خون مشاهده می کنید یکی از نشانه های حاد هماچوری است. ولی در بسیاری از موارد با وجود بیماری خونی مشاهده نمیشود.

هماچوری

هماچوری به معنای وجود خون در ادرار می باشد. هما به معنای خون است. به طور معمول خون در ادرار وجود ندارد میزان مشخصی گلبول قرمز در ادرار وجود دارد. این گلبول ها، سلول هایی هستند که اکسیژن را در سرتاسر بدن حمل کرده و به خون رنگ قرمز می بخشند. وجود خون در ادرار به طور معمول ناشی از نشت گلبول های قرمز از کلیه به درون ادرار است اما با این حال، ممکن است توسط عوامل دیگری نیز ایجاد شود.

اغلب، کودکان مبتلا به هماچوری هیچ گونه علائمی ندارند. در صورتی که مقدار خون زیادی در ادرار وجود داشته باشد، رنگ ادرار می تواند قرمز یا قهوه ای تیره باشد. در اغلب کودکان، این وضعیت جدی نیست. در برخی کودکان، این وضعیت بیانگر وجود یک مشکل کلیوی در این افراد است و این کودکان ممکن است به درمان ویژه نیاز داشته باشند.

انواع هماچوری

دو نوع هماچوری وجود دارد.

ماکروسکوپیک (قابل دیدن یا شدید):

این نوع هماچوری به این معنی است که می توان خون را در ادرار مشاهده نمود. در این نوع خون به رنگ قرمز یا قهوه ای تیره (رنگی مانند نوشابه) می باشد.

میکروسکوپیک (غیر قابل دیدن):

در این نوع هماچوری، نمی توان خون را در ادرار مشاهده نمود. خون موجود در این ادرار توسط آزمایش ادرار قابل تشخیص است.

علائم هماچوری

اغلب کودکان مبتلا به این بیماری هیچگونه علائمی ندارند و تعداد کودکان مبتلا به هماچوری مشخص نیست. همچنین، وجود خون داخل ادرار قابل دیدن، به ندرت اتفاق می افتد. ولی با این حال علائمی وجود دارد که عبارتند از:

• برخی کودکان به دفعاتی بیش از حد معمول احساس نیاز به دفع ادرار می کنند.
• برخی کودکان همراه با دفع ادرار احساس درد می کنند.
• تعداد بسیار کمی از کودکان، در ناحیه بین لگن و دنده های خود در کمر و دو طرف ستون فقرات (loin area) احساس درد می کنند. این درد هم می تواند به صورت ناگهانی و هم به تدریج به وجود آید.

عوامل بروز هماچوری چیست؟

هماچوری وضعیتی شایع در کودکان بوده و بیش از 100 عامل مختلف دارد؛ که مهمترین این عوامل می توانند شامل موارد زیر شوند:

• ناهنجاری های ساختاری در مجاری ادراری
• بیماری های وراثتی
• عدم تعادل مواد معدنی در ادرار
• گلومرونفریت

با این وجود در برخی موارد، هیچ دلیلی برای وجود خون در ادرار پیدا نمی شود. در ادامه به طور مفصل درباره هرکدام توضیحاتی داده می شود.

ناهنجاری های ساختاری

کلیه هایی که حاوی کیست (کیسه های حاوی مایع) بوده و یا دارای انسداد هستند ممکن است هر گونه ای از هماچوری را ایجاد کنند. در صورتی که یک عامل ساختاری سبب وجود خون در ادرار شود یک آزمایش سونوگرافی از کلیه ها می تواند آن را مشخص کند.

عوامل وراثتی

چندین بیماری مختلف که وراثتی نیز می باشند می توانند سبب هماچوری شوند. این بیماری ها شامل بیماری کلیه پلی کیستیک، سندرم آلپورت، التهاب نفرون ارثی و بیماری چرخه سلول می باشد.

گلومرونفریت

گلومرونفریت یک علت شایع در ایجاد خون در ادرار می باشد که انواع مختلفی دارد. برخی از این انواع خفیف بوده و به صورت خود به خود رفع می شوند در حالی که موارد دیگر شدید تر بوده و نیاز به مصرف دارو دارند. آزمایش های خون می توانند برخی از انواع گلومرونفریت را نشان دهند؛ اما در برخی موارد ممکن است جهت تشخیص نوع دقیق بیماری به نمونه برداری از کلیه نیاز باشد.

عدم تعادل مواد معدنی در ادرار

سطوح بالای کلسیم در ادرار می تواند سبب هماچوری شود. وجود خون در ادرار هم می تواند بدون درد بوده و هم با درد ناحیه کلیه و یا احساس سوزش هنگام دفع ادرار همراه باشد. کودکان دارای سطوح بالای کلسیم در ادرار احتمال بیشتری دارد که افرادی با سابقه ابتلا به سنگ کلیه در خانواده خود داشته باشند. کودکانی که به این وضعیت مبتلا هستند در معرض خطر بیشتری جهت ابتلا به سنگ کلیه هستند.

با این وجود کمتر از 10 تا 15 درصد این افراد به سنگ کلیه دچار می شوند. اغلب کودکان مبتلا به هماچوری میکروسکوپیک نیازی به درمان ندارند مگر اینکه به سنگ کلیه دچار شوند. ضروری است در کودکانی که سطوح بالایی از کلسیم را در ادرار خود دارند، سطح کلسیم در رژیم غذایی کاهش یابد. خطر ابتلا به سنگ کلیه در آینده کمتر از خطر عدم رسوب کافی کلسیم در استخوان های کودکان در حال رشد می باشد.

هماچوری ایدیوپاتیک (علت ناشناخته)

ایدیوپاتیک به این معنی است که هیچ علت خاصی نمی توان برای این نوع هماچوری یافت. هماچوری ایدیوپاتیک می تواند به صورت خانوادگی باشد که به آن هماچوری ایدیوپاتیک وراثتی می گویند. هنگامی که فرد هیچ سابقه ای از ابتلا به نارسایی کلیوی در خانواده خود نداشته و نتایج آزمایش های دیگر منفی هستند معمولا به هیچ گونه درمانی نیاز ندارد.

علت خون در ادرار کودکان دختر چیست؟

برای درمان چه آزمایش هایی باید انجام شوند؟

معاینه و ارزیابی کودک مبتلا به هماچوری به نوع آن (میکروسکوپیک یا شدید)، سابقه اخیر، علائم و معاینه جسمانی کودکی بستگی دارد.

در صورتی که کودک به هماچوری میکروسکوپیک مبتلا می باشد اما هیچ علائمی مانند تب، درد و آسیب تازه نداشته و هیچ پروتئینی نیز در ادرارش موجود نیست، آزمایش ادرار چندین بار در طول مدت یک ماه تکرار می شود تا مداومت وجود خون در ادرار مشخص شود.

علاوه بر این آزمایش به انجام هیچ آزمایش دیگری نیاز نیست. آزمایش کلسیم ادرار نیز می تواند جهت تشخیص افزایش سطح کلسیم در ادرار انجام شود. در صورتی که هماچوری میکروسکوپیک رفع نشود و کودک به بی علامت بودن و نداشتن پروتئین در ادرار خود ادامه دهد، او هم گام با گذشت زمان تحت پایش قرار خواهد گرفت. در صورت ادامه داشتن هماچوری، کودک ممکن است به متخصص کلیه کودکان ارجاع داده شود.

در صورتی که کودکه مبتلا به هماچوری باشد و علائم عفونت کلیوی یا مثانه را نیز نشان دهد، آزمایش هایی جهت تایید تشخیص انجام خواهند شد. این آزمایش ها معمولا شامل آزمایش کشت ادرار نیز می شود.

در صورتی که کودک به هماچوری مبتلا بوده و علائم او بیانگر ابتلا به سنگ کلیوی باشند، جهت تایید حضور و محل سنگ کلیه یک آزمایش تصویر برداری به وسیله سونوگرافی یا سی تی اسکن انجام می شود. همچنین جهت سنجش موادی که سبب ایجاد سنگ کلیه می شوند یک نمونه ادرار 24 ساعته از فرد گرفته می شود. در صورتی که کودک اخیرا آسیبی دیده است، ممکن است جهت معاینه کلیه ها، میزنای ها و مثانه یک آزمایش تصویر برداری انجام شود.

در صورتی که در ادرار کودک علاوه بر خون، پروتئین نیز وجود داشته باشد، آزمایش های بیشتری انجام خواهند شد. این آزمایش ها شامل آزمایش خون و ادرار جهت ارزیابی عملکرد کلیوی کودک می باشند. همچنین، فشار خون کودک نیز مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت؛ زیرا فشار خون بالا در کودکان مبتلا به بیماری های کلیوی شایع است. در صورتی که نتایج آزمایش ها غیرعادی باشند کودک به یک متخصص کلیه در کودکان ارجاع داده می شود.

اعضای خانواده کودک مبتلا به هماچوری مداوم نیز آزمایش خواهند شد. هماچوری ارثی که هیچ گونه اثرات دراز مدتی ندارد شایع ترین علت هماچوری میکروسکوپی پایدار در کودکان می باشد.

درمان

اغلب اوقات، هماچوری نیازی به درمان ندارد. در صورتی که هماچوری یک بار اتفاق افتد نیازی به نگرانی نیست. افرادی که خون در ادرار خود مشاهده می کنند و علامت دیگری از بیماری ندارند ممکن است به مدت یک سال هر چند ماه نیاز به آزمایش ادرار و معاینه فیزیکی داشته باشند اما پس از آن، این آزمایش ها به صورت سالانه جهت احتیاط انجام می شوند.

در صورتی که علت دیگری غیر از موارد بالا هماچوری را به وجود آورده باشد، پزشکان آن علت را درمان خواهند کرد. برای مثال هماچوری که ناشی از عفونت مجاری ادراری می باشد با مصرف دارو های آنتی بیوتیک درمان می شود. در صورتی که کودک تحت درمان هماچوری قرار گیرد، پزشک از خانواده او خواهد خواست که آزمایش های متعاقب را انجام داده تا از عاری بودن ادرار از گلبول های قرمز خون اطمینان حاصل شود.

دکتر حسین کرمی متخصص جراحی کلیه ، مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص درمان آندوسکوپی و لاپاراسکوپی