بزرگی خوش خیم پروستات (هیپرپلازی خوش خیم پروستات BPH) بعد از 50 سالگی بروز می کندو 55-50 درصد مردان دچار این مشکل می شوند.

بیشترین میزان بروز آن در سن 80-75 سالگی است.

پروستات چیست و چرا بزرگ می شود؟

پروستات غده ای است که در گردن مثانه قرار می گیرد و عملکرد آن ترشح فروکتوز، پروستاکلاندین ها، مواد ضدمیکروبی و مواد دیگر از جمله ترشح مایع منی است. با بزرگ شدن و فشار به گردن مثانه، راه عبور ادرار تنگ و یا بسته شده و خروج ادرار با مشکل روبرو می شود.

علت بزرگی خوش خیم پروستات نامعلوم است، اما دانشمندان معتقدند که عوامل هورمونی (تغییرات هورمونی)، عدم تعادل هورمون های مردانه، عفونت های مزمن ادراری، عوامل اقتصادی، اجتماعی و اثرات نژادی در بروز آن تاثیر دارند.

پیشگیری خاصی برای بزرگی خوش خیم پروستات وجود ندارد. با مراجعه به موقع و گرفتن شرح حال و معاینه از طریق مقعد (رکتال)  توسط پزشک و  انجام سونوگرافی می توان به بزرگی و بیماری های دیگر پروستات پی برد و اقدام به درمان های بعدی نمود.

علائم و نشانه ها بزرگی خوش خیم پروستات

تکرر ادرار ، احساس نیاز فوری به دفع ادرار، ادرار شبانه (بیش از یکبار)، احساس فشارهای شکمی، کاهش فشار جریان ادرار، بند آمدن ادرار، قطره قطره ادرار کردن پس از پایان دفع ادرار، عدم احساس تخلیه کامل ادرار، احتباس شدید ادراری، عفونت های مکرر ادرار و در صورت عدم درمان گشادشدن لگنچه های کلیه، صدمه به کار کلیه ها و عواقب بعدی نارسایی کلیه می باشد. تغییرات ساختمان مثانه و تشکیل سنگ در مثانه نیز از دیگر عوارضی است که ممکن است رخ دهد.

تشخیص بیماری بزرگی خوش خیم پروستات

اخذ شرح حال دقیق و معاینه پروستات، سونوگرافی و سیستوسکوپی، سه روش اصلی تشخیص این بیماری هستند.

درمان بزرگی خوش خیم پروستات

درمان بزرگی خوش خیم پروستات بستگی به شدت علائم و عوارض و علائم ناشی از آن، سن و شرایط عمومی بیمار دارد. ابتدا از درمان دارویی استفاده می شود. در صورت عدم بهبودی و ایجاد انسداد مسیر ادراری، بر حسب اندازه پروستات و علائم و شرایط بیمار، از دو روش رایج جراحی پروستات (پروستاتکتومی) استفاده می شود.

۱- تراشیدن پروستات با ابزارهای مخصوص از طریق مجرای ادرار (TUR)

۲- روش جراحی باز و درآوردن کامل پروستات (جراحی شکمی)

مراقبت های بعد از عمل در بیمارستان

۱- تا 24 ساعت در تخت استراحت خواهید کرد و در صورت درد، به شما مسکن تزریق خواهد شد.

۲- بعد از عمل، مرتب سرفه کنید و تنفس عمیق داشته باشید. در هنگام سرفه، کشیدن نفس عمیق و یا تمرینات تنفسی با دست یا با یک بالش کوچک، محل جراحی خود را حمایت کنید.

۳- جهت پیشگیری از تشکیل لخته در پاها، ممکن است برای شما جوراب طبی کشی تجویز شود. ابتدا پاها را کمی (15 تا 30 درجه) بالا بیاورید و سپس جوراب را بپوشید. موقع پوشیدن، جوراب نباید چین و چروک داشته باشد تا فشاری به رگ های پا وارد نشود. روزی دو بار به مدت 20 دقیقه آن را باز کنید و سپس مجدداً بپوشید.

۴- ادرار شما برای چند روزی خونی خواهد بود که یک امر طبیعی است، لذا نگران نباشید. برای جلوگیری از لخته شدن خون (که موجب انسداد ادرار می شود)، از راه سوند فولی (سه راهه) مثانه شستشو داده می شود تا ادرار به راحتی خارج گردد. معمولاً پس از چند روز پزشک دستور خارج نمودن سوند ادراری را می دهد، اما ممکن است در مواردی با سوند ادراری مرخص شوید.

۵- به محض اجازه پزشک، با کمک پرستار از تخت خارج شوید. با قدم زدن، روند بهبودی بیماری تسریع می شود و از لخته شدن خون در عروق پاها جلوگیری می شود.

۶- معمولاً پس از چند روز پزشک دستور خارج نمودن سوند ادراری را می دهد، اما ممکن است در مواردی با سوند ادراری مرخص شوید.

۷- هنگام راه رفتن کیسه ادرار باید پایین تر از سطح بدن باشد ولی مواظب باشید کشیده نشود و به محض اینکه دو سوم کیسه پر شد، می بایست تخلیه گردد.

 آموزش مراقبت از خود در منزل

۱- در منزل به طور مرتب راه بروید، تحرک داشته باشید و از نشستن به مدت طولانی (بیش از 2 ساعت ) خودداری کنید.

۲- هنگام دفع زور نزنید و با رعایت رژیم غذایی نظیر سبزیجات و میوه جات و یا با مصرف ملین طبق نظر پزشک، از پیدایش یبوست جلوگیری کنید. رژیم غذایی شما معمولی خواهد بود مگر پزشکتان نظر دیگری داشته باشد.

۳- مایعات زیاد بنوشید (8 تا 10 لیوان) تا ادرار رقیق شود. بعد از شروع مصرف مایعات، از آب، چای کمرنگ، آب کمپوت (سیب، گلابی، آناناس) استفاده کنید و برای مدتی از آب میوه های خام استفاده نکنید. از مصرف غذاها و نوشابه های محرک سیستم عصبی مثل کافئین (قهوه و نوشابه های حاوی کولا مثل کوکاکولا) و نوشابه های الکلی خودداری کنید.

۴- مرتب با ورزش هاش پرینه مثل جمع کردن و شل کردن عضلات باسن و ایستادن و نشستن، عضلات ناحیه باسن را تقویت کنید (10 بار در ساعت). هر روز دوش بگیرید و برای تسکین ناراحتی ناحیه پرینه از لگن آب گرم طبق نظر پزشک می توانید استفاده کنید.

۵- هنگام ادرار کردن جریان ادرار را قطع و وصل کنید. این کار به تقویت اسنفکتر ها و کنترل ادرار کمک می کند.

۶- تا مدتی ممکن است بی اختیاری داشته باشید، این امری طبیعی است بنابراین نگران نباشید. این نوع بی اختیاری مدتی طول می کشد و به مرور برطرف خواهد شد.

۷- 8 هفته بعد از جراحی مجاز به فعالیت جنسی هستید. در صورت ناتوانی جنسی از مشاوره پزشک کمک بگیرید.

۹- تعویض پانسمان در منزل یا درمانگاه باید با روش استریل انجام شود.

۱۰- داروهایی که برایتان تجویز شده را به موقع استفاده کنید و مقدار آن را کم و یا زیاد نکنید. چنانچه مصرف دارویی را فراموش کردید، اگر نزدیک به ساعت بعدی است آن را نخورید و داروی ساعت بعدی را مصرف کنید.

11- اندازه گیری درجه حرارت از راه مقعد، تنقیه، رکتال تیوب (لوله مخصوص دفع گاز از روده) و شیاف ممنوع می باشد.

12- در صورت پیدایش علائم و نشانه هایی مثل بسته شدن راه ادرار، احساس پری در مثانه، احساس نیاز به دفع ادرار، اسپاسم (گرفتگی عضلات) مثانه، نشت ادرار اطراف سوند، کاهش ادرار یا قطع ادرار در کیسه به مدت 4 ساعت و علائم عفونت ادراری شامل تب ، لرز، گیجی و بی قراری فورا ًبه جراح خود گزارش دهید.

13- 4 تا 6 هفته از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید و فعالت های خود را به مرور افزایش دهید.

۱۴- از رانندگی در جاده های پر دست انداز خودداری کنید و حد مجاز رانندگی حداکثر 2 ساعت می باشد.

۱۵- جواب نمونه پروستات ارسالی به آزمایشگاه را بعد از 14-10 روز از بخش پاتولوژی دریافت و به پزشک خود نشان دهید.

16- به تاریخ ویزیت بعدی که برای شما تعیین شده توجه کنید و در آن تاریخ مراجعه نمایید.

 دکتر حسین کرمی متخصص جراحی کلیه ، مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص درمان آندوسکوپی و لاپاراسکوپی