ESWL یکی از متداول ترین روش های درمان سنگ های کلیه و حالب است که یکی از کم عارضه ترین آنها در این زمینه است که هم در اطفال و هم در بزرگسال قابل استفاده می باشد.

سنگ شکنی با دستگاه به شکستن سنگ های درشت و تبدیل آنها به سنگ های ریزتر قابل دفع از مجاری ادراری با استفاده از امواج مافوق صوت خارج از بدن گفته می شود.

مزایا ESWL 

✅ در ESWL نیاز به جراحی ندارد.

✅ غالباً نیاز به بیهوشی و بستری ندارد.

✅ کم هزینه است و عوارض کمتری دارد.

✅ در اطفال و افراد تک کلیه هم قابل استفاده می باشد.

معایب ESWL 

# انجام ESWL در خانم باردار ممنوع است.

# شانس شکستن سنگ در حالب تحتانی کمتر از 50 درصد است.

# تمام سنگ های کلیوی به راحتی قابل شکستن با دستگاه سنگ شکنی ESWL  نیستند (مانند سنگ سیستئینی).

# در بهترین شرایط میزان موفقیت سنگ شکنی حدود 85 درصد است.

# در مورد سنگ های بزرگتر از 2-5/1 سانتی متر مناسب نبوده و ممکن است به چند نوبت سنگ شکنی نیاز باشد.

# در کلیه غیرطبیعی، در سرطان کلیه وجود عفونت کلیه یا عفونت مجاری ادراری قابل استفاده نیست.

اقدامات قبل از انجام سنگ شکن ESWL  

✅ زنان در سنین باروری باید آزمایش بارداری منفی به همراه داشته باشند.

✅ آزمایش کامل و کشت ادرار یک هفته قبل را (برای اطمینان از نداشتن عفونت ادراری) همراه داشته باشید.

✅ در صورت داشتن پیس میکر (دستگاه ضربان ساز قلبی)، اجازه کتبی پزشک متخصص قلب الزامی می باشد.

✅ پزشک را از داروهای مختلفی که مصرف می کنید مطلع سازید.

✅ مصرف بروفن، ناپروکسن، آسپرین، وارفارین، دی پیریدامول، پلاویکس، آساکول تیکلوپیدین و سایر داروهای رقیق کننده خون را به مدت 7-5 روز قبل از سنگ شکنی قطع کنید. (بانظر پزشک معالج)

✅ سایر داروهای فشارخون، قلب، تیروئید و … را در ساعت مقرر با کمی آب میل کنید.

✅ به مدت حداقل 6 ساعت قبل از سنگ شکنی ESWL  می بایست ناشتا باشید (آب و غذا نخورید).

✅ در صورت داشتن بیماری ز مینه ای خاصی مثل بیماری دیابت، فشارخون، آسم و … در موقع پذیرش به پرسنل و پزشک حاضر اطلاع دهید.

✅ در صورت داشتن دندان مصنوعی، قبل از سنگ شکنی باید خارج شود.

✅ شب قبل از سنگ شکنی ESWL  پس از صرف شام سبک (2ساعت بعد) یک شیشه روغن کرچک یا 4 عدد قرص بیزاکودیل (بانظر پزشک) برای کمک به یافتن دقیق محل سنگ در حین سنگ شکنی، میل نمایید. در صورت انجام سنگ شکنی در بعد از ظهر، روغن کرچک را یک ساعت پس از صبحانه میل نمایید.

✅ بهتر است یک نفر همراه با خود داشته باشید.

✅ مدارک پزشکی (عکس و آزمایش) داروهایی که مصرف می کنید و دستور سنگ شکنی را به همراه داشته باشید.

اقدامات حین سنگ شکن ESWL  

✅ مددجو پس از پوشیدن لباس مخصوص بر روی تخت دستگاه سنگ شکن به پشت دراز می کشد.

✅ برای او راه وریدی تعبیه و سرم وصل می شود.

✅ با نظر پزشک بیهوشی و ارولوژیست مقیم واحد سنگ شکن ممکن است آنتی بیوتیک، مسکن، ضد تهوع یا شل کننده عضلانی تزریق شود.

✅ با تنظیم دستگاه و روشن کردن آن امواج صوتی از داخل بدن از ناحیه پهلو به کلیه حاوی سنگ تابانده می شود تا سنگ ها شکسته شود.

✅ مدت زمان سنگ شکن بسته به شرایط مختلف معمولاً از 30 دقیقه تا یک ساعت طول می کشد.

عوارض احتمالی

سنگ شکنی با دستگاه در بیشتر موارد بی خطر است ولی موارد زیر ممکن است اتفاق بیافتد:

۱- درد و خونریزی: که گاهی نیاز به بستری شدن و تزریق خون دارد.

۲- عفونت کلیه و مجاری ادراری

۳- ایجاد انسداد در مسیر ادراری به وسیله سنگ های شکسته شده

۴- باقی ماندن قسمتی از سنگ در بدن و نیاز به انجام سایر اقدامات درمانی

۵- ایجاد زخم در معده یا روده کوچک (بسیار نادر)

۶- وقوع مشکلاتی در عملکرد کلیه، پس از انجام سنگ شکنی

مراقبت های پس از سنگ شکنی

# 24 ساعت اول پس از سنگ شکنی را استراحت نمایید و از روز دوم می توانید فعالیت های عادی خود را از سر بگیرید.

# مدت 4-3 روز پس از سنگ شکنی وجود خون در ادرار طبیعی است فقط باید مایعات بیشتری مصرف کنید.

# داروهای تجویز شده را طبق دستور مصرف نمایید.

# وقوع تهوع و استفراغ پس از سنگ شکنی طبیعی است (بدلیل دفع خرده سنگ ها) ولی پس از چند ساعت بهبود خواهد یافت.

# حداقل به میزان 5/1 لیتر آب و مایعات (چای کم رنگ، آب میوه و …) مصرف کنید.

# همراه با نوشیدن مایعات زیاد ورزش های سبک، طناب زدن، پیاده روی و …. می تواند به دفع سنگ های شکسته شده کمک نمایند.

# کبودی و خون مردگی در ناحیه انجام سنگ شکنی (شکم و کمر) ممکن است اتفاق بیفتد که معمولاً خودبخود برطرف خواهد شد.

# دو روز پس از سنگ شکنی با انجام سونوگرافی از کلیه ها و مجاری ادراری و آزمایش خون بایستی برای ویزیت به درمانگاه همین مرکز مراجعه نمایید.

# دو هفته پس از جلسه سنگ شکنی نیز می بایستی با سونوگرافی و آزمایش جدید برای بررسی اثربخشی درمان مراجعه نمایید.

علائم هشدار برای مراجعه به پزشک معالج یا اورژانس بیمارستان

– تهوع و استفراغ های متوالی که مانع از خوردن و آشامیدن شود.

– بند آمدن ادرار

– خونریزی زیاد در ادرار که پس از چند روز کاهش نیابد.

– سرگیجه شدید

– تورم و کبودی شدید پهلو (در محل انجام سنگ شکنی)

– لرز یا تب بالای 5/38 (تب مختصر طبیعی است) که بیشتر از 48 ساعت طول کشیده است.

– درد شدید شکم یا پهلو که با مسکن بهبود نیافته است.

– توصیه می شود به مدت 3 روز درجه حرارت خود را کنترل کنید.

دکتر حسین کرمی متخصص جراحی کلیه ، مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص درمان آندوسکوپی و لاپاراسکوپی