بی اختیاری ادراری یکی از مشکلاتی است بیماران به مطب های اورولوژی مراجعه می کنند دراین مقاله سعی می کنم علل و درمان بی اختیاری را برای شما بگویم.

ساختمان فیزیکی مثانه عبارت است از یک کیسه قابل اتساع که مجهز به سلول های حسی و حرکتی می باشند و قسمت خروجی مثانه که دو عدد دریچه یا اسفنکتر خروجی ادراری از مثانه را کنترل می کنند.

در حالت طبیعی سلول های حسی درجات پرشدگی مثانه را توسط سلول های هوشمند به مغز مخابره می کنند و وقتی فرد احساس می کند مثانه اش پر شده است مغز دستور تخلیه ادرار را صادر می کند که باعث می شود:

1- عضلات حرکتی مثانه پمپاژ را شروع کنند.

2- گردن مثانه و اسفنکتر ها همزمان باز می شوند و لذا خروج ادرار صورت می گیرد.

اگر به هر علتی سلول های حسی مثانه:

1- قدرت درک پرشدگی ادرار را از دست بدهند.

2- یا پمپاژ مثانه و سلول های حرکتی کار نکنند.

3- و یا مسیر خروجی مثانه سنگ ادرار وجود داشته باشد، ادرار از مثانه خارج نمی شود و تدریجاً در مثانه جمع می شود و بعد از یک مدت شروع به لبریز شدن در مثانه و به صورت بی اختیاری لبریزی باعث خیس شدن فرد می شود.

در معاینه بالینی شکم بیمار کاملاً برجسته است و اگر برای این بیماران سوند گذاشته شود ممکن است تا 2 لیتر ادرار خارج شود.

علل بی اختیاری لبریزی

بیماری دیابت کنترل نشده، آسیب به اعصاب لگنی و مهره های نخاع و تحریک مرکز پمپاژ مثانه می باشد و یا انسداد و تنگی در محل خروج ادرار از علل شایع بی اختیاری لبریزی می باشند. در بیماری دیابت کنترل نشده حس مثانه و موتور مثانه هر دو تخریب می شوند و لذا در صورت داشتن دیابت باید کاملاً آن را کنترل کرد.

تشخیص بی اختیاری لبریزی

1- تست ارودینامیک

بهترین وسیله تشخیص بی اختیاری لبریزی تست ارودینامیک یا نوار عصبی مثانه است که حس مثانه، حجم مثانه و قدرت پمپاژ مثانه و صحت و سلامت دریچه ادراری و قدرت پمپاژ مثانه و جود تنگی و انسداد در مجرای ادراری را مشخص می کند و جزء ابزارهای طلائی تشخیص می باشد.

2- سیستوسکوپی

تنها مورد کمک کننده سیستوسکوپی، بررسی دقیق از نظر تنگی مجرا و شدت بزرگی پروستات می باشد که در جهت تشخیص دقیق برای پزشک کمک کننده هستند.

درمان بی اختیاری

درمان بر اساس تشخیص تست ارودینامیک و سیستوسکوپی می باشد.

اگر در نوار مثانه مشخص شود که مثانه پمپاژ ندارد باید برای تخلیه مثانه:

1- از CIC یا سونداژ متناوب که در آن به بیمار آموزش می دهیم هر 4 ساعت خودش برای خودش سوند بزند تا تخلیه انجام شود.

2- و یا تعبیه سوند فولی و تعویض هر 10 روز آن توصیه های درمانی قطعی می باشد. در موارد خفیف درمان های دارویی ممکن است کمک کننده باشند که باید با نظر پزشک متخصص تجویز شود.

بی اختیاری واقعی

در این نوع بی اختیاری مثانه قادر به نگاه داشتن ادرار نمی باشد و همه ترشحات خارج شده از کلیه ها که به مثانه می ریزد از آنجا بلافاصله بیرون می ریزد و لذا بیمار همیشه خیس است.

عیب مثانه در این نوع بی اختیاری: تخریب عملکرد دریچه بیرونی مثانه است که دیگر قادر به انقباض و بستن گردن مثانه نیست و در حالت عادی تحت کنترل ما می باشد.

علل بی اختیاری واقعی

شایعترین علت بی اختیاری واقعی جراحی های لگنی است. مثلاً کسانی که مبتلا به سرطان پروستات هستند و تحت عمل جراحی قرار می گیرند و خانم هایی که مبتلا به سرطان رحمی و عمل جراحی وسیع لگنی قرار می گیرند به علت آسیب وارده به دریچه، فرد مبتلا به بی اختیاری دائمی می شود. در بعضی از مواقع علت بی اختیاری واقعی در خانم ها، آسیب به اسفنکتر و یا دریچه نمی باشد بلکه ایجاد یک سوراخ یا فیستول بین مثانه و مجرا و واژن می باشد که ادرار از مثانه از طریق فیستول مثانه به واژن وارد شده و از آنجا خارج می شود که با تشخیص و بستن سوراخ، مشکل بی اختیاری حل خواهد شد. در بعضی از بیماری های نخاعی از جمله مننگوسل و مننگومیلوسل و ضایعات نخاعی مرکزی ممکن است دریچه یا اسفنکتر مثانه نارسا شده و مادرزادی بی اختیاری واقعی ایجاد کند.

تشخیص بی اختیاری واقعی

در این نوع بی اختیاری با شرح حال بیمار اغلب مشخص می شود. به عنوان مثال: خانم بیمار اظهار می دارد که از واژن وی ادرار خارج می شود و یا مرد بعد از عمل جراحی قادر به کنترل ادرار نیست.

پس از گرفتن شرح حال دو اقدام تشخیصی برای این بیماران ضروری است.

عکس برداری از مثانه

1- سیستوسکوپی

در این روش با عبور دوربین داخل مثانه و مجرا و درخواست از بیمار که خود را منقبض کند، عملکرد اسفنکتر یا دریچه مشاهده می شود که در صورت آسیب قادر به بسته شدن نیست. کمک دیگر سیستوسکوپی مشخص کردن سوراخ یا فیستول های بین مثانه و مجرا و واژن است که با مشخص کردن آن تصمیم درمانی درست اتخاذ می شود.

2- عکس برداری از مثانه

عکس برداری از مثانه یا VCUG یا CT اسکن شکم و لگن به همراه تزریق داخل مثانه که وجود هر گونه سوراخ بین مثانه و مجرا و واژن را مشخص می کند.

3- تست ارودینامیک یا نوار مثانه

با انجام تست ارودینامیک یا نوار عصب مثانه، UPP درصد عملکرد اسفنکتر مثانه و شدت تخریب را مشخص می کنیم که از نظر قانونی بسیار مهم و با ارزش می باشد.

درمان بی اختیاری ادراری واقعی

درمان بر اساس علت بی اختیاری واقعی است.

1- اگر علت بی اختیاری واقعی سوراخ یا فیستول بین مثانه و مجرا و واژن باشد، قطعی ترین درمان بستن این سوراخ با عمل جراحی مجدد می باشد.

2- اگر علت بی اختیاری واقعی آسیب به دریچه و اسفنکتر نگاه دارنده مثانه باشد، تزریق موادی مانند کلاژن و در نهایت تعبیه اسفنکتر مصنوعی جزء درمان های موجود می باشد.

در پایان امیدوارم با اطلاع رسانی آخرین روش های درمانی بی اختیاری به شما بازدیدکنندگان عزیز سایتم قدم مؤثری در رفع مشکل شما برداشته باشم.
در صورت بی اختیاری ادرار و نیاز به درمان ،جهت اخذ نوبت با شماره تلفن 22642744-021 تماس بگیرید.

دوستدار شما
دکتر حسین کرمی متخصص جراحی کلیه ، مجاری ادراری تناسلی و فوق تخصص درمان آندوسکوپی و لاپاراسکوپی